Διαβάζουμε συχνά αριθμούς, αλλά τους ξεχνάμε. Όμως στο μυαλό μας μένουν πάντα τα μεγέθη. Και αυτά είναι απογοητευτικά. Ο λόγος για τα τρόφιμα που σπαταλιούνται σε έναν καταπονημένο πλανήτη εξαιτίας των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που συνδέονται και με τη διατροφή μας.
Οι αριθμοί λένε, λοιπόν, πως οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παράγουμε πάνω από 58 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων τροφίμων (131 κιλά καθένας από εμάς) ετησίως, με σχετική αγοραία αξία που εκτιμάται σε 132 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Eurostat υπολογίζει χονδρικά ότι σπαταλιέται περίπου το 10% των τροφίμων που διατίθενται.
Την ίδια στιγμή, πάνω από 37 εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά ένα ποιοτικό γεύμα κάθε δεύτερη μέρα. Τα μεγέθη είναι, όπως είπαμε, απογοητευτικά και αυτά μπορούμε να τα κρατήσουμε ακόμα κι αν οι αριθμοί ξεχαστούν.
Οι αιτίες για αυτή τη σπατάλη είναι πολλές. Κάποιες από αυτές μπορούμε ίσως όλοι να τις αναγνωρίσουμε στον… πάτο του σκουπιδοτενεκέ μας. Φυσικά, το πρόβλημα δεν λύνεται μόνο με την προσωπική προσπάθεια, όμως αυτή είναι μια καλή αρχή. Πώς;
Αρχικά συνειδητοποιώντας πως τα τρόφιμα έχουν το δικό τους ανθρακικό αποτύπωμα. Πως παίζει ρόλο το τι καταναλώνουμε σε μεγάλες ποσότητες, αν αυτό παράγεται τοπικά, αν είναι εποχικό κ.ο.κ.
Από τη στιγμή που τα τρόφιμα παράγονται, μεταφέρονται και διανέμονται, έχουν ήδη συμβάλει στην κλιματική αλλαγή με την ποσότητα ενέργειας που χρησιμοποιείται. Όπως μπορείτε να δείτε στο Carbon Footprint of Food Supply Chain, όπου αναγράφεται το ανθρακικό αποτύπωμα της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων ανά προϊόν, τα τρόφιμα με βάση τα ζώα τείνουν να έχουν υψηλότερο αποτύπωμα από τα φυτικά τρόφιμα. Η κτηνοτροφία μόνο παράγει το 12-20% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και χρησιμοποιεί το 83% των γεωργικών εκτάσεων για να παρέχει το 18% των θερμίδων. Επιπλέον, όταν τα τρόφιμα καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής και αποσυντίθενται, απελευθερώνουν μεθάνιο, το οποίο είναι πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα.
«Με τη σπατάλη τροφίμων, το πρόβλημα εντοπίζεται σε μεγάλο βαθμό και μέσα στο νοικοκυριό».
Το επόμενο βήμα είναι το ψυγείο και τα ντουλάπια μας. Όπως λέει η Lucy Leonardi από τη μακρινή Αυστραλία, «κάθε νοικοκυριό πρέπει να φτιάξει ένα σύστημα για το ψυγείο του». Η ίδια συμμετείχε στο πρόγραμμα War on Waste του ABC –στο οποίο οι κάτοικοι ενός δρόμου στο Σίδνεϊ έμαθαν πώς να μειώσουν τη σπατάλη φαγητού– και είναι συν-συγγραφέας του εκπαιδευτικού παιδικού βιβλίου «Food Wise».
«Μου αρέσει να αλλάζω θέσεις στα τρόφιμα που υπάρχουν στο συρτάρι του ψυγείου. Αν στραπατσαριστεί κάποιο από αυτά, τότε θα το βάλω στο πλαίσιο «χρησιμοποιήστε το». Στο ψυγείο υπάρχει επίσης ένα άλλο πλαίσιο μόνο για καρυκεύματα με κοντινή ημερομηνία λήξης», λέει. Ισχυρίζεται δε πως η διδασκαλία της επόμενης γενιάς σχετικά με την παραγωγή των προϊόντων αλλά και τη σπατάλη τους είναι το κλειδί για τη μείωση των απορριμμάτων – και φυσικά έχει δίκιο.
O OzHarvest, ο κορυφαίος οργανισμός «διάσωσης» τροφίμων της Αυστραλίας, συλλέγοντας τρόφιμα που περισσεύουν από σούπερ μάρκετ, καφετέριες, ξενοδοχεία, αεροπορικές εταιρείες και εστιατόρια για να τα διανείμει σε άτομα που έχουν ανάγκη, δημιούργησε την ταινία «Use it up» για να τοποθετείται σε συγκεκριμένα σημεία στο ψυγείο, ως μια εύκολη στρατηγική για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων, ως μια οπτική προτροπή όταν ανοίγουμε το ψυγείο ή τον καταψύκτη.
Ο Mark Boulet, συν-συγγραφέας της έκθεσης «Halving» του OzHarvest για τα οικιακά απορρίμματα τροφίμων, λέει ότι η αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων είναι μια μοναδική πρόκληση βιωσιμότητας στην οποία μπορούν να εμπλακούν όλοι. Υποστηρίζει πως σε ό,τι αφορά τη ρύπανση των υδάτων, για παράδειγμα, μπορούμε να κάνουμε λίγα πράγματα, οι πιο σημαντικές ενέργειες που πρέπει να γίνουν είναι πέρα από τη σφαίρα του ατομικού ελέγχου. Όμως «με τη σπατάλη τροφίμων, το πρόβλημα εντοπίζεται σε μεγάλο βαθμό και μέσα στο νοικοκυριό».
Δεν ξέρουμε αν οι αυτοκόλλητες ταινίες είναι μια εύκολη, πρόχειρη και επιτυχημένη ως προς το αποτέλεσμα πρακτική. Σίγουρα αποτελούν μια πρόταση για να συνειδητοποιούμε, με τον πιο απλό τρόπο, στην καθημερινότητά μας πως ό,τι τρώμε ή σπαταλάμε έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον. Μέχρι να φτιάξουμε οι ίδιοι τις δικές μας «ταινίες παραίνεσης-προειδοποίησης», σας προτείνουμε, για αρχή, να περιπλανηθείτε στο Planetary Health Recipes και στο Who does the dishes που μας δείχνουν πώς να απολαμβάνουμε το φαγητό στο μέγιστο χωρίς να πληγώνουμε το περιβάλλον.
Who does the dishes
ΥΓ.1 Καθώς η ΕΕ έχει δεσμευτεί να επιτύχει τον στόχο αειφόρου ανάπτυξης 12.3 που αφορά τη μείωση των κατά κεφαλήν παγκόσμιων απορριμμάτων τροφίμων, τα κράτη-μέλη καλούνται να λάβουν μέτρα για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων κατά 10% στη μεταποίηση και κατά 30% (κατά κεφαλήν) στη λιανική και κατανάλωση (εστιατόρια, υπηρεσίες εστίασης και νοικοκυριά).
ΥΓ.2 Άραγε, αν δεσμευτούν νοικοκυριά και κυβερνήσεις να ελαχιστοποιήσουν τη σπατάλη τροφίμων, η ψαλίδα της ανισότητας μεταξύ εχόντων και μη εχόντων θα κλείσει; Το θέμα της αναδιανομής θέτει άλλους προβληματισμούς, περισσότερο πολύπλοκους, ακόμα κι αν η εξάλειψη της πείνας είναι η πιο απλή και αυτονόητη απαίτηση για κάθε λογικό άνθρωπο σε αυτό τον πλανήτη.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ψήφο στην Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής
Μήπως Ήρθε η Ώρα να Μιλήσουμε για το Κλίμα… σαν Άνθρωποι;
Με Πράσινο ή με Σπασμένο Αυγό Βαθμολογείται η Αγαπημένη σας Σοκολάτα;
