Ένα δροσερό απόγευμα του Ιούνη συναντήθηκα στην πλατεία Προσκόπων με τη στιχουργό Μαρίτα Αλημίση. Αφορμή για το ραντεβού μας ήταν η κυκλοφορία του Carrousel από τη Minos/EMI σε στίχους της ίδιας και μουσική/ερμηνεία του Στάθη Δρογώση, αλλά και της μικρής του κόρης, της Ανδριάνας!
Με τον Στάθη με συνδέει το 15ο Γυμνάσιο-Λύκειο Αθηνών, η χορωδία του σχολείου, μια αμοιβαία συμπάθεια, τα τραγούδια μετέπειτα με τα “Φώτα που Σβήνουν” και άλλα δικά του κομμάτια. Με τη Μαρίτα από την πρώτη στιγμή βρήκαμε αρκετούς κοινούς γνωστούς και η συνέντευξη εξελίχθηκε σε μια ωραία, γεμάτη μουσική, συζήτηση.
Ξεκινήσαμε, μιλώντας για τη Σίφνο και τη θετική της αύρα. “Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια τα θυμάμαι στη Σίφνο, ακόμα και φοιτητικά. Την πρόλαβα πριν γίνει ευρέως γνωστή ως προορισμός, χάρη σε ένα άρθρο του National Geographic. Πάντα, βέβαια, είχε τουρισμό, αλλά ακόμα και τώρα την απολαμβάνω. Κάποια από τα καλύτερα κομμάτια μου, τα έχω γράψει εκεί”, μου εξομολογήθηκε.
Πώς προέκυψε η στιχουργική στη ζωή σου;
Ξεκίνησα να γράφω στιχάκια στο ημερολόγιο για τους συμμαθητές μου. Κοροϊδευτικά στιχάκια που τα φωνάζαμε στα διαλείμματα. Μετά, ως έφηβη έγραφα ποιήματα, με ρίμα ή χωρίς. Κάποια στιγμή μπήκα στη Δημοτική Αστυνομία στα 23, ζορίστηκα πολύ! Ήμουν στο Οικονομικό της Νομικής, έχω 3 μαθήματα ακόμα και προσπαθώ να το πάρω. Με ζόρισε πολύ η σχολή και το βρήκα σαν διέξοδο.
Ξεκίνησα κάποια μαθήματα στιχουργικής στο Μικρό Πολυτεχνείο με το Νίκο Ξυδάκη, τη Φωτεινή Λαμπρίδη, τον Θράσο Καμινάκη και τη Δήμητρα Γαλάνη.
Θα κάνω το δικηγόρο του διαβόλου. Μπορεί κάποιος να σου διδάξει στιχουργική;
Σου βάζει τη σπίθα για τη φωτιά, είτε κάνοντας μια αναδρομή σε ελληνικά τραγούδια και έντεχνο στίχο ή με την ποίηση ή με τη μελοποίηση δικών σου στιχουργημάτων. Δεν σε καθοδηγεί κανείς, αλλά νιώθω ότι γνώρισα έναν κόσμο ίδιο με τον δικό μου, άτομα που γράφουν, παιδιά που θέλουν να μελοποιήσουν και ξέρεις… αυτή είναι η ευχή κάθε στιχουργού, να ακούσει το τραγούδι του μελοποιημένο. Το Μικρό Πολυτεχνείο μου έβαλε τη σπίθα για να ανάψει η φωτιά της στιχουργικής.
Ήμουν τυχερή γιατί άρεσαν τα τραγούδια μου στον Ξυδάκη. Ο Ξυδάκης έγραφε μουσική και έπρεπε πάνω εκεί να βάλουμε στίχους. Ήταν μεγάλο παίδεμα για όλους, με την καλή έννοια. Μάθαμε τι εστί τραγούδι. Ένας στίχος δεν είναι αναγκαστικά τραγούδι. Άρεσαν οι στίχοι, λοιπόν, και όταν προέκυψε η δουλειά με τη Βερόνικα Δαβάκη, μου πρότεινε να γράψω δύο τραγούδια.
Το ένα έχει κυκλοφορήσει ήδη, είναι το “Στα Μικρά Μας Μυστικά” και το δεύτερο θα βγει το φθινόπωρο.
Γράφεις πάνω σε μουσική ή δίνεις τους στίχους σε κάποιον που τους ζήτησε ή που τους πρότεινες εσύ;
Κυρίως γράφω στίχους. Πάνω σε μουσική το έκανα μόνο στο σεμινάριο, μου άρεσε αλλά δεν το έχω ξανακάνει.
Τι θεωρείται πιο δύσκολο;
Για μένα το να γράφεις πάνω στη μουσική. Είναι περιοριστικό, έχεις ήδη το ένα μέρος. Όταν γράφεις μόνη σου αυτό ρέει, το αφήνεις. Από την άλλη, όταν γράφεις πάνω σε μουσική αποκτάς τεχνική.
Ξέρεις μουσική;
Έχω κάνει 4 χρόνια πιάνο, αλλά συνθετικά δεν το έχω, δεν μπορώ να φανταστώ το τραγούδι. Μου έρχονται μόνο στίχοι.
Είχα διαβάσει ότι ξυπνάς νύχτα από όνειρα και γράφεις; Ισχύει ακόμα;
Το κάνω συνέχεια. Πετάγομαι και γράφω αν και είναι λιγάκι “φοβιστικό”. Έρχεται ο στίχος στον ύπνο μου και σηκώνομαι όταν το προλάβω για να τον γράψω να μην τον χάσω.
Το καταλαβαίνω εγώ το παθαίνω με τα άρθρα. Μου έρχονται ιδέες μέσα στη νύχτα!
Νομίζω πως το βράδυ χαλαρώνεις, χαλαρώνει ο εγκέφαλος και έρχονται όλες οι ιδέες!
Έχεις συγκεκριμένη θεματολογία; Ένα τραγούδι σου είναι για την ξενιτιά, ένα είναι πιο ρομαντικό όπως το “Carrousel”.
Έρχονται πολλές επιρροές μαζί. Όταν ήμουν μικρή, ας πούμε, μου έβαζε ο πατέρας μου στο walkman Ζουγανέλη, Φρουτοπία και έπλαθα κόσμους. Η μουσική μου ξυπνάει μνήμες, παιδικά και εφηβικά χρόνια, έρωτες, απογοητεύσεις, κοινωνικά ζητήματα. Με ιντριγκάρει η μουσική και ευτυχώς υπάρχει πληθώρα τραγουδιών.
Αλήθεια, πώς προκύπτει μια συνεργασία; Στέλνει ο στιχουργός στίχους;
Με το Στάθη έγινε το αντίθετο. Μου ζήτησε ο Στάθης μέσω Facebook. Είμαστε φίλοι, εγώ ανέβαζα στίχους και του άρεσαν. Έστειλε μήνυμα, όχι τώρα, πριν δυο χρόνια.
Το “Carrousel” δηλαδή είναι του 2019;
Όχι, το έχω γράψει στο Μικρό Πολυτεχνείο σε σεμινάριο το 2018! Το έστειλα στο Στάθη και τον συγκίνησε ιδιαίτερα. Στην αρχή το έστειλε με μια κιθάρα και πρόσφατα μπήκε η ιδέα να τραγουδήσει και η Ανδριάνα. Μου λέει “έχω μια ιδέα”! Η Ανδριάνα είναι 9 . Ξετρελάθηκε η μικρή και την έβαλε να το πει.
Μα τραγουδάει και καταπληκτικά!
Είναι τρομερή καλλιτέχνιδα, πληθωρική, φοβερή προσωπικότητα!
Ο στιχουργός μετά έχει λόγο. Μπορείς να πεις “μου αρέσει” ή “δεν μ’ αρέσει”; Σου το βάζουν να το ακούσεις;
Είμαι πολύ τυχερή γιατί όλοι όσοι συνεργάστηκα ζητούσαν τη γνώμη μου. Όχι απλά να την ακούσουν, αλλά τη μετράγανε. Δίνανε σημασία, το τροποποιούσαμε . Εγώ θέλω και να λέω τη γνώμη μου και να είμαι στο στούντιο, είναι μια ωραία διαδικασία. Παρόμοια, όμως, και εγώ τους ακούω αν μου πουν για το στίχο μου.
Έχεις κολλήσει σε ρίμα;
Ναι! Ναι! Εννοείται. Οδηγώ και το σκέφτομαι, με πιάνει εμμονή, αλλά τη βρίσκω τη ρημάδα.
Έχει τύχει να σου δώσει κάποιος μια ρίμα και να σου πει “πάρε αυτό το στιχάκι και φτιάξε το”;
Ναι, με τον Κώστα Φασουλά, ο οποίος ήταν δάσκαλός μου και κάπου που είχα κολλήσει, μου πρότεινε τη λέξη “τραγουδένιο”. Την έβαλα και κύλησε το τραγούδι.
Σαν τη λέξη “μεθυσμενάκι” που δεν υπάρχει!
Ναι ναι! [σ.σ. Γέλια]
Πες μου για τη συνεργασία με τον Σταύρο Σιόλα;
Έχουμε βγάλει δύο τραγούδια. Το πρώτο τραγούδι μου που μελοποιήθηκε ποτέ ήταν από το συγκρότημα “Έτερονημισυ” και το ερμήνευσε ο Σταύρος. Έτσι έγινε η γνωριμία μας, δέσαμε πολύ και τώρα στο δίσκο του “Φωνές Θιάσου” έχει ένα ντουέτο σε στίχους μου με την Ανδριάνα Μπάμπαλη το “Ιούλης στην Αθήνα”. Ο δίσκος έχει ωραία ντουέτα, είναι πολύ καλός.
Έχεις ζηλέψει στίχους;
Ναι! Του Άλκη Αλκαίου, του Τριπολίτη. Αγαπώ το σουρεαλισμό τους. Έχουν κάτι το ανέμελο, αλλά οι συνειρμοί τους είναι φοβεροί. Είναι εικόνες κινηματογράφου που σου κολλάνε στο μυαλό. Ειδικά ο Αλκαίος, μου θυμίζει και τον Σκαρίμπα που ήταν κολλημένος στη Χαλκίδα και το μυαλό του ταξίδευε.
Aγαπώ και τον Καββαδία. Θεωρώ το “Σταυρό του Νότου” ένα από τα μεγαλύτερα άλμπουμ, μαζί με την “Εκδίκηση της Γυφτιάς”. Ήταν καινοτόμος δίσκος ο δεύτερος.
“Και αν τρέχουν σύννεφα στο νου, μην το χρεώνεις του ουρανού.”
Νομίζω ότι είναι δυο δίσκοι που ακούγονται ολόκληροι, σαν σύνολο.
Όντως, και ένα κακό της εποχής μας είναι ότι ακούμε ένα τραγούδι αποσπασματικά! Ας πούμε του Σιόλα, τις “Φωνές Θιάσου”, μ’ αρέσει να το ακούω ολόκληρο.
***
Μεταφερθήκαμε μαζί σε πιο ροκ μονοπάτια, συζητώντας για την κοινή μας αγάπη για τα Διάφανα Κρίνα και τη στιχουργική δεινότητα του Παντελή Ροδοστόγλου, αλλά και του Θάνου Ανεστόπουλου. Αναφερθήκαμε στον Διονύση Καψάλη και το γνωστό ποίημα του “Μέρες Αργίας”. Οι επιρροές της Μαρίτας και από ελληνικά ροκ συγκροτήματα μας πάνε πίσω στο σχολείο!
***
Έχεις δανειστεί στίχο από ποιητή ή ποιήτρια;
Δεν έχω δανειστεί, αλλά σε μια περίπτωση έχω πάρει από τον Oscar Wilde στίχο. Στο “Ένδιάμεσο”, ένα κομμάτι μου που μελοποίησε ο Τσίρκας, γράφω “Ο Oscar σ’ έστειλε ανάμεσα στ’ αστέρια”. Λέω το όνομά του.
Πού γράφεις; Computer ή χαρτί;
Κινητό! Κρατάω σημειώσεις γιατί με διευκολύνει όπου είμαι. Με βολεύει! Μ’ αρέσει το χαρτί αλλά δεν είναι πρακτικό. θα το κάνω ιεροτελεστία αν το κάνω, θα ανάψω κεριά, θα κάτσω σπίτι. Πάντως, όπου και να γράφω, το γράψιμο είναι κάτι ιερό για μένα.
Είπαμε πριν ότι τα όνειρά σου πυροδοτούν τη γραφή. Είναι και κάτι άλλο; Οι σχέσεις, ίσως λίγο αλκοόλ;
Την πυροδοτούν οι εμπειρίες μου. Η φάση που βρίσκομαι, ένας χωρισμός, η χαρά μου, η βαρεμάρα μου που με οδηγεί να γράψω. Γράφω ημερολογιακά!
“Η ποίηση και η λογοτεχνία είναι πηγάδι που ανεβάζω νερό.”
Στη χαρά μπορείς να γράψεις;
Έχεις δίκιο σε αυτό που λες, όλη η φάση της θλίψης πυροδοτεί περισσότερο τη γραφή, αλλά να, το “Carrousel” έχει γραφτεί από τη χαρά μου ή τα “Ονειράκια” με τη Ματθίλδη Μαγγίρα.
***
Μιλήσαμε για τα παιδικά τραγούδια που είναι ουσιαστικά τραγούδια ενηλίκων και τελείως σουρεαλιστικά. Αποθεώσαμε τα “Τραγουδάκια Γάλακτος” της Άλκηστης Χαλικιά.
***
Θα έγραφες ένα δίσκο με παιδικά τραγούδια;
Θα ήθελα πάρα πολύ και είμαστε σε συζητήσεις με το Στάθη Δρογώση να το κάνουμε. Έχω 5-6 τραγούδια στο συρτάρι και το θέλει και ο Στάθης. Ένας στίχος παιδικός που με έχει σημαδέψει είναι από το Χιονάνθρωπο της Λένας Πλάτωνος και του Gianni Rodari: “το χιόνι είναι άσπρο και μαύρη η πείνα και εδώ τελειώνει αυτό το ποίημα“.
Αλήθεια, ο στιχουργός πληρώνεται; Δεν μπορώ να φανταστώ πώς αποτιμάται η στιχουργική!
Πληρώνεται μέσω των δικαιωμάτων και με κάποιο ποσοστό από τις συναυλίες. Συνήθως δεν παίρνεις χρήματα όταν δίνεις στίχους. Δεν είναι τρόπος βιοπορισμού πάντως. Ο στιχουργός είναι ο πιο αδικημένος και γι’ αυτό οι περισσότεροι έχουν άλλη δουλειά. Δεν ξέρω βέβαια αν άλλοι έχουν συγκεκριμένες συμφωνίες.
Θα έδινες κομμάτι σου σε λαϊκό, φουλ λαϊκό τραγουδιστή ή τραγουδίστρια;
Αυτό μου λέει ο πατέρας μου όταν βγαίνει ένα κομμάτι μου. “Καλό βρε παιδί μου, αλλά δώσε σε ένα Μακρόπουλο, σε μια Πάολα να γίνει χαμός.” Αλήθεια, θα έδινα αν μου άρεσε η μουσική. Και σε ποπ θα έδινα, όπως στον Τόνυ Σφήνο που του έχω δώσει το “Bella Stosano“.
Πάντως είναι εντυπωσιακό που ο στιχουργός είναι όπως σου είχα πει ο τερματοφύλακας του τραγουδιού. “Βασικός και χρήσιμος, αλλά όλοι κοιτάνε αυτόν που βάζει γκολ.” Πολλές φορές δεν δίνουμε σημασία!
Πραγματικά, σε πολλές περιπτώσεις. Από τον Άλκη Αλκαίο στην Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου και τον “Τσάντα” που έδινε στον Ζαμπέτα. Πλέον, έχει αλλάξει αυτό. Δίνουμε πλέον μεγαλύτερη σημασία στο στιχουργό, στο δημιουργό. Αυτό άλλαξε χάρη στη Λίνα Νικολακοπούλου. Μετά από αυτήν καταλάβανε όλοι ότι ένας στιχουργός μπορεί να είναι ισχυρή προσωπικότητα, μεγάλο ταλέντο, και του αξίζει η αναγνώριση.
Διαβάζεις λογοτεχνία ή ποίηση;
Είναι η μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης. Κυρίως ποίηση, τον Ρίτσο και τον Καρούζο τους αγαπώ πολύ. Αν δεν διαβάσω, δεν μπορώ να γράψω. Η ποίηση και η λογοτεχνία είναι πηγάδι που ανεβάζω νερό.
***
Συζητήσαμε για το φεμινιστικό κίνημα και την αναγκαιότητά του αυτή την περίοδο. Από την άλλη, όπως τόνισε και η ίδια, είναι αρκετές οι φορές που το πολιτικά ορθό πνίγει τον πηγαίο λόγο, ακόμα και ένα στίχο που μπορεί να είναι βαθιά ανθρώπινος, αλλά να φοβάται ο στιχουργός να τον γράψει.
Υπάρχει γυναικείος ή ανδρικός στίχος;
Υπάρχει, χωρίς όμως να είναι αδύνατο να μπλεχτούν αυτά τα δύο. Ο Γιώργος Ιωάννου έχει γράψει με τον Μαμαγκάκη το “Όχι Μαζί” της Αρβανιτάκη. Είναι ο πιο γυναικείος στίχος που έχω διαβάσει στην ελληνική στιχουργική! Ή ο Κώστας Βίρβος έμπαινε συχνά στην ψυχολογία της γυναίκας. Μπορεί κάποιος να ντυθεί στιχουργικά άντρας ή γυναίκα. Προσωπικά, νομίζω πως δεν μπορώ να γράψω σαν άνδρας.
Με ποιους θα ήθελες να συνεργαστείς και τι τραγούδια να περιμένουμε το επόμενο διάστημα σε δικούς σου στίχους;
Θα ήθελα να συνεργαστώ με το Φοίβο Δεληβοριά, το Δημήτρη Παπαδημητρίου, τον Φώτη Σιώτα, “Τα Δεύτερα” είναι ένας από τους καλύτερους δίσκους που έχει βγάλει η νέα γενιά. Και ένα όνειρο μου ήταν να συνεργαστώ με τον Θάνο Μικρούτσικο, λυπάμαι που δεν θα γίνει ποτέ. Με τον Κωνσταντίνο Πετρόπουλο θα βγει σε λίγες ημέρες η “Ζαρντινιέρα” και ένα τραγούδι με τον Νίκο Ξυδάκη ένα τραγούδι που θα βγει το φθινόπωρο.
***
Η συζήτηση πέρασε από το ροκ στο χιπ χοπ, στον BD Foxmoor και το Low Bap, στον Παυλίδη και στον Αγγελάκα. Σε συναυλίες και στιγμές όμορφες με τραγούδια αγαπημένα. Από εκεί πήγαμε στη Σίφνο και στην Αμοργό. Κάτι για το τέλος; “Ελπίζω οι στίχοι μου να ωριμάσουν και όχι να κουραστούν όσο μεγαλώνω. Είναι ανάγκη για εμένα να γράφω.”
Διαβάστε άλλες συνεντεύξεις του Άρη στην αθηΝΕΑ:
