Οι Spiral Trio είναι ένα μουσικό σχήμα σύγχρονης jazz με έδρα την Αθήνα. Δραστηριοποιούνται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, έχουν περιοδεύσει στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες παίζοντας σε φεστιβάλ και jazz clubs και έχουν εκδώσει δύο άλμπουμ, με πιο πρόσφατο το «Broken Blue» (2022) από την Odradek Records.
Το τρίο αποτελούν οι: Σπύρος Μάνεσης (πιάνο, συνθέσεις), Αρίωνας Γυφτάκης (κοντραμπάσο, συνθέσεις) και Αναστάσης Γούλιαρης (τύμπανα, συνθέσεις).
H σύγχρονη προσέγγιση της jazz των Paul Bley, Keith Jarrett, Paul Motian, Bill Evans, Jack DeJohnette, Gary Peacock, Steve Lacy κ.ά. αποτελεί τη μουσική ταυτότητα και κατεύθυνσή τους.
Εξερευνώντας τους «χώρους» που δημιουργεί η μουσική τους, αναδύονται οι πρωτότυπες συνθέσεις που αποτελούν πλέον το μεγαλύτερο μέρος του ρεπερτορίου τους. Με αφορμή τη συναυλία τους στις 18 Ιουλίου στο Κηποθέατρο Παπάγου συνομιλήσαμε μαζί τους για να τους γνωρίσουμε καλύτερα.
Κατάγεστε από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, η μουσική όμως έγινε το σταυροδρόμι όπου συναντηθήκατε. Θέλετε να μοιραστείτε την ιστορία της γνωριμίας σας;
Γνωριστήκαμε στην Αθήνα το 2012, στο περιβάλλον του Ωδείου Athenaeum, στο οποίο είχαμε σπουδάσει και οι τρεις σε διαφορετικές χρονικές φάσεις. Κανονίσαμε να κάνουμε ένα παίξιμο στο «Κελάρι», το υπόγειο του ωδείου, που τότε φιλοξενούσε συναυλίες. Αυτό που συνέβη στο παίξιμο μας άρεσε πολύ και έκτοτε πορευόμαστε παρέα.
Πώς προέκυψε το όνομά σας; Ποιες ερμηνείες της «σπείρας», ως σύμβολο, σας ταιριάζουν περισσότερο;
Το όνομα προέκυψε μέσα από έναν αχαρτογράφητο εσωτερικό συνειρμό όταν είδαμε το σύμβολο της σπείρας. Το σκεφτήκαμε για λίγες μέρες και τελικά συμφωνήσαμε όλοι να το κρατήσουμε.
Μας αρέσει το ότι κινείσαι διαρκώς προς το εσωτερικό της σπείρας, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν δουλεύεις με σοβαρότητα σε κάποιο αντικείμενο. Όσο περισσότερο μαθαίνεις τόσο πιο βαθιά στην ουσία μπαίνεις και ανακαλύπτεις ότι όλες οι συνισταμένες με κάποιο τρόπο συνδέονται.
«Είναι η jazz που διαχειρίζεται τα βασικά υλικά της μουσικής (ρυθμό, μελωδία, αρμονία) με τρόπο όχι απαραίτητα προφανή».
Πιάνο, κοντραμπάσο, ντραμς. Μινιμαλιστικό αλλά πλήρες το μουσικό σας σχήμα. Κάθε όργανο με τη δική του βαρύτητα. Πώς προχωράτε στη δημιουργική διαδικασία; Υπάρχουν «ρόλοι» στο γκρουπ;
Το σχήμα πιάνο-κοντραμπάσο-ντραμς ή αλλιώς το «πιάνο τρίο» είναι ένα πολύ συνηθισμένο σχήμα στην jazz ιστορία. Και είναι αλήθεια ότι, ενώ είναι μίνιμαλ, ταυτόχρονα μπορείς με αυτό να εξερευνήσεις μεγάλη γκάμα «μουσικών τοπίων».
Κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας φυσικά ο καθένας έχει τον δομικό του ρόλο –που προκύπτει από τον βασικό χαρακτήρα κάθε οργάνου–, αλλά επί της ουσίας συνδιαλεγόμαστε ισότιμα ως τρεις αυτόνομοι μουσικοί.
Όταν δουλεύουμε ένα καινούργιο κομμάτι, τον πρώτο ρόλο έχει αυτός που το «οραματίστηκε». Αυτός λοιπόν μπορεί να κάνει προτάσεις προς τους άλλους δύο έτσι ώστε να έρθει η σύνθεση όσο πιο κοντά γίνεται στην αρχική σύλληψη που είχε στο μυαλό του. Από εκεί και πέρα αρχίζει ένα υπέροχο ταξίδι όπου το κομμάτι ζυμώνεται μέσα στις πρόβες και στις ζωντανές εμφανίσεις και εκεί βέβαια οι κουβέντες μπορεί να ξεκινήσουν από οποιονδήποτε από τους τρεις μας.
«Όσο περισσότερο μαθαίνεις τόσο πιο βαθιά στην ουσία μπαίνεις και ανακαλύπτεις ότι όλες οι συνισταμένες με κάποιο τρόπο συνδέονται».
Από το 2017 που κυκλοφορήσατε το πρώτο σας άλμπουμ με τίτλο το όνομά σας μέχρι σήμερα και το άλμπουμ «Broken Blue» (2022) έχουν συμβεί πολλά στον κόσμο και προφανώς και στη ζωή σας. Με ποιο τρόπο έχει επιδράσει αυτό στη μουσική σας; Γίνατε πιο τολμηροί, πιο εσωστρεφείς, επιστρέψατε στα «βασικά», ή τι;
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι κατευθύνσεις που φαινόταν ότι ακολουθούμε, από την αρχή, τώρα είναι πιο καθαρές σε όλους μας. Στην αρχή πειραματιζόμασταν με φόρμες και τρόπους παιξίματος και πολλές φορές γίνονταν ακρότητες που μας πήρε καιρό να βρούμε έναν τρόπο να τις οικειοποιηθούμε.
Φυσικά η αναζήτηση δεν έχει σταματήσει –και γι’ αυτό μας αρέσει ακόμα να παίζουμε παρέα– αλλά κάποια πράγματα ξέρουμε καλύτερα πια πώς να τα προσεγγίσουμε. Στην αρχή κάνεις τα «παιδικά» λάθη, που είναι όλος σου ο πλούτος, και μετά μαθαίνεις να τα χειρίζεσαι έτσι ώστε να είναι οργανωμένα και ταυτόχρονα φρέσκα και περιπετειώδη.
Ελπίζουμε καθώς μεγαλώνουμε να γινόμαστε όλο και πιο τολμηροί και ταυτόχρονα ειλικρινείς με τον εσωτερικό μας κόσμο, όπως αυτός εμφανίζεται μουσικά.
Χαρακτηρίζετε τη μουσική σας modern jazz. Πώς αντιλαμβάνεστε τον όρο και πώς θα τον εξηγούσατε σε έναν άπειρο ακροατή;
Είναι η jazz που διαχειρίζεται τα βασικά υλικά της μουσικής (ρυθμό, μελωδία, αρμονία) με τρόπο όχι απαραίτητα προφανή. Μπορεί ο ρυθμός να μην είναι συμμετρικός, η μελωδική κίνηση να μη δηλώνει καθαρά την πορεία της και η αρμονία να υπακούει σε κανόνες όχι απαραίτητα λειτουργικούς.
Αυτά βέβαια είναι απλά τρία παραδείγματα. Στην πραγματικότητα, οι πιθανότητες είναι πραγματικά απεριόριστες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της μοντέρνας jazz είναι ότι η λειτουργία των οργάνων μπορεί να ιδωθεί από άλλη σκοπιά. Έτσι τα τύμπανα μπορεί να αναφέρονται πιο πολύ στα χρώματα της αρμονίας και λιγότερο στον ρυθμό ή το πιάνο να προσανατολίζεται πιο πολύ στον ρυθμό και λιγότερο στη μελωδία ή στην αρμονία. Φυσικά, οι πιθανότητες και εδώ είναι τεράστιες.
Τέλος, οι μουσικοί μεταξύ τους έχουν πολύ έντονη διάδραση (interplay), σε βαθμό που ένα συνοδευτικό όργανο, όπως είναι το μπάσο κατά τη διάρκεια ενός σόλο του πιάνου, για παράδειγμα, μπορεί να έχει έναν παράλληλο διάλογο αντί να συνοδεύει. Έχεις τη δυνατότητα να σκεφτείς τον μουσικό κόσμο με ό,τι κανόνες ζητάει η σύνθεση κάθε φορά.
«Ένας αυτοσχεδιαστής εκπαιδεύεται στο να μην αναζητά και να μη δέχεται στη ζωή του άκριτα βεβαιότητες και μονοδιάστατες αλήθειες, δέχεται από την αρχή πως η πραγματικότητα μπορεί να είναι και αλλιώς».
Ποιες είναι οι επιρροές σας (μουσικές και μη). Από πού αντλείτε έμπνευση;
Στο πεδίο της μουσικής υπάρχει μια φανταστική παρέα που θεωρούμε ότι ορίζει τον μουσικό μας κόσμο. Κάποιοι από αυτούς είναι οι: Paul Bley, Cary Peacock, Paul Motian, Keith Jarrett, Steve Lacy, Lee Konitz, Bill Evans, Brad Melhdau, Charlie Haden, Jack DeJohnette και πολλοί ακόμα υπέροχοι καλλιτέχνες που έπαιξαν με τόλμη και φαντασία μουσική ικανή να σε ταρακουνήσει με τρόπο ουσιαστικό.
Υπάρχει επίσης ασφαλώς μια σύνδεση μεταξύ της jazz και της κλασικής μουσικής, ειδικά του 20ού αιώνα, από την οποία μοιραία επηρεαζόμαστε. Από εκεί και πέρα νιώθουμε πως η μουσική μπορεί να αντανακλά έννοιες και φορτίσεις που μπορεί να έχουν αφετηρία μη μουσικά πράγματα, όπως, για παράδειγμα, μια μαθηματική έννοια, έναν πίνακα ζωγραφικής, μια σκηνή από ταινία, ένα όνειρο ή μια ανάμνηση.
Ο αυτοσχεδιασμός ως πρωταρχικό στοιχείο της jazz έχει επηρεάσει και τον τρόπο ζωής σας;
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον πόσο κοντά είναι ο τρόπος με τον οποίο υπάρχεις μέσα στη μουσική με τον τρόπο με τον οποίο ζεις την καθημερινότητά σου. Οι στιγμές που καταλαβαίνεις κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά έχει συμβεί, ο τρόπος που δίνεις ή δεν δίνεις χώρο στον άλλο, η ανάπτυξη ενός θέματος και πόσο εύκολο είναι να βγεις μπροστά και να πάρεις την ευθύνη γι’ αυτό.
Αυτά και πολλά περισσότερα συμβαίνουν κάθε στιγμή σε ένα jazz σύνολο. Φέρνεις την ατομικότητά σου σε μια πολυποίκιλη διάδραση με τους συμπαίκτες σου. Για να δουλέψει όλο αυτό θέλει να έχεις ετοιμαστεί καλά και κυρίως να είσαι ανοιχτός σε κάθε μικρή λεπτομέρεια που μια τέτοια μουσική δημιουργεί συνεχώς.
Γενικά, ένας αυτοσχεδιαστής εκπαιδεύεται στο να μην αναζητά και να μη δέχεται στη ζωή του άκριτα βεβαιότητες και μονοδιάστατες αλήθειες, δέχεται από την αρχή πως η πραγματικότητα μπορεί να είναι και αλλιώς, και για αυτό θεωρούμε πως στην αυτοσχεδιαστική πράξη υπάρχει κάτι ουσιωδώς και θεμελιωδώς επαναστατικό.
Τι θα ακούσουμε στη συναυλία στο Κηποθέατρο Παπάγου;
Θα παρουσιάσουμε την ερμηνεία που κάναμε σε κάποιες συνθέσεις του σπουδαίου Nino Rota. Η αφετηρία γι’ αυτό ήταν ή πρόταση του Δημήτρη Τσάκα να κάνουμε μια βραδιά στο καινούργιο Μουσείο Γουλανδρή (Ίδρυμα Β.&Ε. Γουλανδρή) στο Παγκράτι.
Η πρόταση ήταν μουσική για τον κινηματογράφο και πολύ γρήγορα συμφωνήσαμε και οι τρεις στο πρόσωπο του Ιταλού συνθέτη. Η μουσική του φλερτάρει ανάμεσα στον ιταλικό ρομαντισμό, την παράδοση της κλασικής μουσικής και το jazz στοιχείο που συχνά χρησιμοποιούσε.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ιούνιος-Ιούλιος 2023 στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής
Συνέντευξη με την Έμιλυ Λουίζου | Το Θέατρο Θέτει Ερωτήματα και Τροφή για Σκέψη
