Ενόσω ο τυφώνας Μελίσα σαρώνει την Καραϊβική, ο Donald Trump επιμένει ακόμη και σήμερα να μην εξηγεί γιατί διαφωνεί με τη συντριπτική πλειονότητα των επιστημόνων στον κόσμο που θεωρούν πως η κλιματική κρίση οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα.
«Αν κοιτάξετε πίσω στην ιστορία, θα δείτε ότι οι μεγαλύτεροι ανεμοστρόβιλοι που είχαμε σε αυτή τη χώρα συνέβησαν τη δεκαετία του 1890. Και οι περισσότεροι τυφώνες σημειώθηκαν τη δεκαετία του 1860 και του 1870», αναφέρει λανθασμένα στο βιβλίο του «Crippled America» που κυκλοφόρησε το 2015, με απόψεις που εξακολουθεί να διατυμπανίζει και σήμερα.
Μάλιστα, όταν είχε δώσει συνέντευξη Τύπου την ημέρα κυκλοφορίας του και τον είχαν ρωτήσει γιατί δεν πιστεύει στην κλιματική αλλαγή, ύστερα από παύση δύο δευτερολέπτων, απάντησε: «ΟΚ, επόμενη ερώτηση» – και απλώς στράφηκε σε άλλον δημοσιογράφο.
Μια λανθασμένη εκτίμηση (ή και περισσότερες) και μία μικρή λέξη, ένα «ΟΚ», με τεράστιες συνέπειες.
Όταν οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρωθούν τον επόμενο μήνα στη Βραζιλία για τη διάσκεψη COP30 για το κλίμα, δεν αναμένεται να υπάρξει αμερικανική αντιπροσωπεία –καθώς, ήδη την πρώτη ημέρα της θητείας του, ο Trump διέταξε την αποχώρηση των ΗΠΑ (της δεύτερης μεγαλύτερης χώρας σε εκπομπές ρύπων που συντελούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη) από τη Συμφωνία των Παρισίων.
Από την άλλη, οι επιστήμονες δηλώνουν ότι η απίστευτη ενίσχυση του τυφώνα Μελίσα –και όχι μόνο– πιθανότατα αποτελεί σύμπτωμα της ταχείας υπερθέρμανσης των ωκεανών του πλανήτη.
Τελικά, αληθεύει πως τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πολλαπλασιαστεί οι τυφώνες; Αλλά και τι σημαίνει τυφώνας; Είναι ίδιος με τους κυκλώνες;
Ο τυφώνας χτύπησε αρχικά την Τζαμάικα το βράδυ της Τρίτης ως καταιγίδα κατηγορίας 5 (η πιο ισχυρή). Τουλάχιστον 19 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί, ενώ οι καταιγίδες συνεχίζονταν ακόμη και όταν ο Μελίσα άρχισε να απομακρύνεται προς τα βόρεια. Στην Κούβα έφτασε ελαφρώς εξασθενημένος (κατηγορία 3), παρ’ όλα αυτά συνέχισε να φέρνει ανέμους έως και 190 χλμ./ώρα και καταρρακτώδεις βροχές. Στην Αϊτή προκάλεσε ξαφνικές πλημμύρες και κατολισθήσεις που είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον 30 άνθρωποι. Ο Μελίσα συνέχισε το ταξίδι του βορειοανατολικά, προς τις Βερμούδες και τις Μπαχάμες.
Εν τω μεταξύ, στον Ινδικό Ωκεανό, ο κυκλώνας Μόνθα έχει πλήξει την πολιτεία Άντρα Πραντές σε μεγάλο βαθμό, με εκκενώσεις σπιτιών και εκτεταμένες καταστροφές στη γεωργία. Στο Βιετνάμ, οι παρατεταμένες καταρρακτώδεις βροχές είχαν ως συνέπεια να σκοτωθούν τουλάχιστον 10 άνθρωποι, ενώ άλλοι 8 αγνοούνται. Έχουν πλημμυρίσει δρόμοι, γεωργικές εκτάσεις και αρχαιολογικοί χώροι.
Τελικά, αληθεύει πως τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πολλαπλασιαστεί οι τυφώνες; Αλλά και τι σημαίνει τυφώνας; Είναι ίδιος με τους κυκλώνες;
Μάτι του κυκλώνα είναι το κέντρο του, όπως ίσως μπορεί να φανταστεί κάποιος. Ωστόσο, στο σημείο αυτό επικρατεί νηνεμία.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν τυφώνα και έναν κυκλώνα;
Και οι δύο είναι τροπικοί κυκλώνες, δηλαδή κυκλικές καταιγίδες που περιστρέφονται γύρω από ένα κέντρο χαμηλής πίεσης. Η βασική διαφορά τους βρίσκεται στο πού σχηματίζονται. Όταν το φαινόμενο εκδηλώνεται στον Ατλαντικό Ωκεανό ή στον βορειοανατολικό Ειρηνικό, ονομάζεται hurricane (κυκλώνας). Όταν σχηματίζεται στον βορειοδυτικό Ειρηνικό, ονομάζεται typhoon (τυφώνας, αν και στα ελληνικά είθισται να αποδίδονται και οι δύο με τον ίδιο όρο, ως τυφώνες). Στον Ινδικό Ωκεανό και στον νότιο Ειρηνικό χρησιμοποιείται ο γενικός όρος τροπικός κυκλώνας (tropical cyclone).
Είναι το ίδιο ισχυροί;
Όλοι προέρχονται από τα ίδια μετεωρολογικά φαινόμενα, αλλά διαφέρουν σε κλίμακα και επιπτώσεις, ανάλογα με την περιοχή, τη θερμοκρασία της θάλασσας και τα τοπικά ρεύματα αέρα.
Είναι το ίδιο καταστροφικοί;
Συχνά προκαλούν μεγαλύτερες οικονομικές ζημιές όταν πλήττουν τις εύπορες περιοχές της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ. Ωστόσο, στις χώρες με πυκνοκατοικημένες παράκτιες ζώνες, όπως οι Φιλιππίνες, το Μπαγκλαντές, η Κίνα και το Βιετνάμ, που υπολείπονται σε μέτρα προστασίας, είναι ιδιαίτερα βαρύ το ανθρώπινο κόστος.
Πώς σχηματίζονται;
Πρόκειται για ένα σύστημα θύελλας με κλειστή περιστροφική (κυκλωνική) κυκλοφορία γύρω από ένα ήρεμο κέντρο χαμηλής βαρομετρικής πίεσης, γνωστό ως μάτι του κυκλώνα. Το όνομα του φαινομένου, τροπικός κυκλώνας (όπως είναι η γενική ονομασία), δείχνει την προέλευσή του (από την τροπική ζώνη), και την κυκλωνική (περιστροφική) φύση του. Πιο αναλυτικά:
Στον τροπικό ωκεανό εμφανίζεται μια διαταραχή (π.χ. ένα τροπικό κύμα). Καθώς η θάλασσα είναι αρκετά ζεστή και υγρή, προκαλείται εξάτμιση. Ο υγρός αέρας ανεβαίνει, υγροποιείται και απελευθερώνει θερμότητα, η οποία ενισχύει τη ροή του αέρα προς τα πάνω. Εν τω μεταξύ, νέος υγρός, ζεστός αέρας εισέρχεται κοντά στην επιφάνεια προς την «τρύπα» χαμηλής πίεσης, επιταχύνοντας τη διαδικασία. Η «τρύπα» αυτή της χαμηλής πίεσης δημιουργείται γιατί, καθώς ο ζεστός, υγρός αέρας ανεβαίνει προς τα πάνω, αφήνει λιγότερο αέρα κοντά στην επιφάνεια. Τότε «τραβάει» νέο ζεστό, υγρό αέρα από γύρω περιοχές, ο οποίος επίσης ανεβαίνει και ενισχύει τον κυκλώνα. Η περιστροφή της Γης (φαινόμενο Coriolis) κάνει τον αέρα να στρέφεται γύρω από το χαμηλό κέντρο πίεσης, δημιουργώντας τη χαρακτηριστική δίνη.
Όταν ο τυφώνας περάσει πάνω από ψυχρότερα νερά ή ξηρά εδάφη, χάνει την πηγή του (τον θερμό, υγρό θαλάσσιο αέρα) και αρχίζει να εξασθενεί.
Τι σημαίνει η έκφραση «μάτι του κυκλώνα»;
Συνήθως η έκφραση χρησιμοποιείται μεταφορικά. Μάτι του κυκλώνα είναι το κέντρο του, όπως ίσως μπορεί να φανταστεί κάποιος. Ωστόσο, στο σημείο αυτό επικρατεί νηνεμία. Γύρω από αυτό υπάρχει το λεγόμενο «eyewall», ένας δακτύλιος με κεραυνούς, αστραπές και πολύ ισχυρούς ανέμους, που ουσιαστικά με τα πλέον ακραία καιρικά φαινόμενα που «κουβαλά» ένας κυκλώνας. Είναι αυτό που προκαλεί και τις μεγάλες καταστροφές.
Οι τυφώνες αξιολογούνται με τις ίδιες μετρήσεις;
Μετριούνται κυρίως με βάση την ένταση των ανέμων και την πίεση στον πυρήνα τους. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες κλίμακες, ανάλογα με την περιοχή:
Ένας hurricane αξιολογείται με την κλίμακα Saffir-Simpson, στην οποία η κατηγορία 5 αντιστοιχεί σε συνεχείς ανέμους άνω των 253 χλμ./ώρα. Υπάρχουν 5 βασικές διαβαθμίσεις ανάλογα με την ένταση των ανέμων. Για τον typhoon δεν υπάρχει ενιαία διεθνής κλίμακα, χρησιμοποιούνται διάφορα τοπικά συστήματα. Για τους κυκλώνες στον Ινδικό και Νότιο Ειρηνικό χρησιμοποιούνται διαφορετικές εθνικές ή περιφερειακές κλίμακες, που συνήθως συνδυάζουν ταχύτητα ανέμου+πίεση+μέγεθος της θύελλας.
Προκαλούνται σε συγκεκριμένους μήνες κατά τη διάρκεια του χρόνου;
Ναι, επειδή για τον σχηματισμό τους απαιτούνται θερμές θάλασσες και ευνοϊκές ατμοσφαιρικές συνθήκες.
Στον Ατλαντικό (ΗΠΑ, Καραϊβική, Μεξικό), η εποχή των τυφώνων διαρκεί από την 1 Ιουνίουέως τις 30 Νοεμβρίου, με την περίοδο Αύγουστος-Οκτώβριος να είναι η πιο ενεργή. Στον Βόρειο Ειρηνικό (Ασία, Ιαπωνία, Φιλιππίνες) εμφανίζονται όλο το χρόνο, αλλά κορυφώνονται από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο. Στον Νότιο Ειρηνικό και τον Ινδικό, η δραστηριότητα είναι υψηλότερη κατά τη διάρκεια των θερμών μηνών της αντίστοιχης περιοχής, συχνά Νοέμβριο-Απρίλιο.
Σύμφωνα με μελέτη, οι μέγιστες ταχύτητες ανέμου των τυφώνων την περίοδο 2019-2023 ήταν κατά μέσο όρο αυξημένες κατά 30 χλμ./ώρα λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης των ωκεανών.
Η συχνότητα των τυφώνων έχει αυξηθεί;
Όχι, ενδέχεται, μάλιστα, τον τελευταίο αιώνα ο αριθμός τους να έχει μειωθεί. Ωστόσο, ένα υψηλότερο ποσοστό τους σε όλο τον κόσμο έχει φτάσει στην κατηγορία τρία ή και παραπάνω τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, δηλαδή φτάνουν στις υψηλότερες ταχύτητες ανέμου, σύμφωνα με την IPCC, την αρμόδια για το κλίμα επιτροπή του ΟΗΕ. Η άνοδος της θερμοκρασίας σε αυτή τη μεταβολή είναι καθοριστική:
Πρώτον, εξαιτίας των θερμότερων νερών στους ωκεανούς, οι καταιγίδες απορροφούν περισσότερη ενέργεια, οδηγώντας έτσι σε ισχυρότερους ανέμους. Σύμφωνα με μελέτη, οι μέγιστες ταχύτητες ανέμου των τυφώνων την περίοδο 2019-2023 ήταν κατά μέσο όρο αυξημένες κατά 30 χλμ./ώρα λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης των ωκεανών.
Δεύτερον, μια θερμότερη ατμόσφαιρα συγκρατεί περισσότερη υγρασία, γεγονός που οδηγεί σε εντονότερες βροχοπτώσεις.
Τρίτον, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας –που οφείλεται κυρίως στο λιώσιμο των παγετώνων, αλλά και στο ότι το θερμότερο νερό καταλαμβάνει περισσότερο όγκο– επιδεινώνει ακόμη περισσότερο τις συνέπειες. Αυτό σημαίνει ότι τα παλιρροϊκά κύματα που συνοδεύουν τους τυφώνες είναι πιο ψηλά, προκαλώντας ακόμα σοβαρότερες πλημμύρες στις παράκτιες περιοχές. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι τα ύψη από τον τυφώνα Κατρίνα το 2005 –έναν από τους πιο φονικούς στην ιστορία των ΗΠΑ– ήταν 15%-60% υψηλότερα απ’ ό,τι θα ήταν αν επικρατούσαν οι κλιματικές συνθήκες του 1900.
Η IPCC εκτιμά ότι το ποσοστό των τροπικών κυκλώνων που φτάνουν στις κατηγορίες 4 και 5 μπορεί να αυξηθεί περίπου κατά 10% αν η άνοδος της θερμοκρασίας περιοριστεί στους 1,5 °C, να φτάσει το 13% στους 2 °C και το 20% στους 4 °C – αν και οι ακριβείς αριθμοί παραμένουν αβέβαιοι.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
ΗΠΑ | Η Πολιτική Αδιαφορεί, οι Πολίτες Τρελαίνονται
