Σωστές αναλογίες και σωστή θερμοκρασία θέλει για να δέσει το γλυκό. Όμορφες ιστορίες θέλουν για να «δέσουν» τα καλοκαίρια μας.
Για κάποιο περίεργο λόγο, μπορώ να ανακαλέσω στο μυαλό μου πιο εύκολα τα βιβλία του καλοκαιριού, ίσως γιατί, εκτός από πλοκή και ήρωες/ηρωίδες, θυμίζουν τόπους, συναισθήματα, παρέες, αργόσυρτα ταξίδια με πλοία της άγονης γραμμής, έρωτες διαβατάρικα πουλιά, φιλίες που ράγισαν, εικόνες που μας κέρασαν στιγμές που λογαριάζονταν για αιωνιότητα.
Επτά ιστορίες για τις αποσκευές του καλοκαιριού, χορταστικές, φρέσκες, ακόμα κι αν έχουν εκδοθεί πριν από χρόνια, γραμμένες από γυναίκες συγγραφείς. Για αναγνώστες και αναγνώστριες κάθε εποχής.
Εξ Αίματος | Octavia Estelle Butler | Εκδόσεις Αίολος
«Το 1976 η Ντέινα έχει μόλις κλείσει τα 26 της και με τον Κέβιν, τον άντρα της, μετακομίζουν στο καινούργιο τους σπίτι, στο Λος Άντζελες. Ξαφνικά, κι ενώ τακτοποιούν τα βιβλία τους, η Ντέινα χάνει τις αισθήσεις της. Όταν συνέρχεται, βρίσκεται στην άκρη ενός πυκνού δάσους και αμέσως αντιλαμβάνεται ότι στο ποτάμι που βρίσκεται δίπλα της πνίγεται ένα μικρό παιδί. Δίχως δεύτερη σκέψη βουτάει στο νερό και το σώζει, αλλά βγαίνοντας την περιμένει στην όχθη ένας άνδρας που τη σημαδεύει με το όπλο του. Κι ενώ κινδυνεύει η ζωή της, βρίσκεται και πάλι πίσω στο διαμέρισμά της, μουσκεμένη ως το κόκαλο. Μόλις έχει βιώσει την τρομακτικότερη εμπειρία της ζωής της, αλλά τότε δεν ήξερε ότι αυτό θα της συνέβαινε ξανά και ξανά…».
H Octavia Butler υπήρξε πρωτοπόρος, τόσο ως γυναίκα Αφροαμερικανή στον ανδροκρατούμενο τότε χώρο της επιστημονικής φαντασίας (το «Εξ Αίματος» είναι το μοναδικό μυθιστόρημά της που δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία) όσο και λόγω των θεμάτων που προσέγγισε, όπως το φύλο, η φυλετική καταγωγή, η εξουσία.
Έχει πει ότι εν μέρει οφείλει την έμπνευσή της στη μητέρα της, που δούλευε σε όλη της τη ζωή σαν υπηρέτρια. «Δεν θα κάνω ποτέ αυτό που κάνεις, είναι απαίσιο», θυμάται να της λέει. Και συνεχίζει: «Κράτησα το σιωπηλό, πληγωμένο βλέμμα της για χρόνια μέσα μου μέχρι να το κατανοήσω. Δεν χρειάστηκε ν’ αφήσω το σχολείο στα 10 μου, είχα πάντα ένα πιάτο φαΐ και μια στέγη πάνω απ’ το κεφάλι μου επειδή η μητέρα μου ήταν πρόθυμη να κάνει δουλειές του ποδαριού και να δέχεται την ταπείνωση. Άνθρωποι σαν τη μητέρα μου δεν ήταν δειλοί ή φοβισμένοι, ήταν ήρωες. Αυτό θέλησα να δείξω με το “Εξ Αίματος”, με έναν τρόπο που δεν μπορεί να το κάνει η ιστορία των μαύρων».
• Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής
Ορατή σαν Αόρατη | Ζυράννα Ζατέλη | Εκδόσεις Καστανιώτης
«″Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν γράψεις αυτήν την ιστορία″.
“Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα”.
Έρχονταν κι έφευγαν οι εποχές, οι μέρες καταπίνανε τις μέρες, κι η Λεύκα παράδερνε μες στην σιωπή και στους δισταγμούς της. Όλο ένοιωθε να την φυσάει το αεράκι της ευφορίας, να παρακινείται συθέμελα να γράψει επιτέλους την “ιστορία φάντασμα”, όλο μαζεύονταν τα σύννεφα πάνω από το κεφάλι της, κι έλεγες τώρα θ’ ανοίξουν οι κρουνοί και να πώς ξεκινούν οι καταιγίδες. Πέφτανε τότε μερικές ωραίες στάλες, το ρίγος την συνέπαιρνε, κι ύστερα πάλι όλα χάνονταν, κρύβονταν κατά που δεν ξέρουμε. […]
Μια μαγική αναζήτηση για τα άρρητα της γραφής, μέσα στα μυστικότερα μονοπάτια της μυθοπλασίας· γιατί τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε».
Στο τρίτο βιβλίο της τριλογίας «Με το Παράξενο Όνομα Ραμάνθυς Ερέβους» η ηρωίδα, η Λεύκα, έχει μεγαλώσει πια και εργάζεται ως ghost writer. Όπως σε όλα τα έργα της, η Ζατέλη μας μεταφέρει με την πλοκή του στον ονειρικό κόσμο της, που μιλάει για τα πιο οικεία και βιωμένα που δεν έχουν ακόμα βρει τις λέξεις να εκφραστούν.
Με αφορμή αυτό, το τρίτο της βιβλίο, είχε αναφέρει σε συνέντευξή της στην Καθημερινή: «Μου αρέσει να λέω πως ξεκινάμε να γράφουμε σαν τα πουλιά που κελαηδούν στα δέντρα και καταλήγουμε σαν τα θεριά που γλείφουν τις πληγές τους. Ας μην πάρουμε τοις μετρητοίς ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά και μόνο ως εικόνα υπαινίσσεται πολλά».
Συγκλίνουν κάποτε μητέρα και κόρη; Ίσως. Ίσως όταν οι ήρωες –αλλά και οι αναγνώστες– συνειδητοποιήσουν πως στο τέλος της ζωής μας παύει να υπάρχει ο διαχωρισμός ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Τότε που επιστρέφουμε όλοι στον «άνθρωπο».
Η Κόρη μου | Kim Hye-Jin | Εκδόσεις Ίκαρος
«Η αφηγήτρια της ιστορίας, μια χήρα που εργάζεται σε έναν οίκο ευγηρίας στη Νότια Κορέα, αναγκάζεται να μοιραστεί το μικρό της σπίτι με την 30χρονη κόρη της και την κοπέλα της, τη σχέση των οποίων δεν αποδέχεται. Η μητέρα, ανέτοιμη να τις δεχτεί, βρίσκεται μετέωρη ανάμεσα στο πρότυπο της παραδοσιακής οικογένειας −στην οποία αφιέρωσε ολόκληρη την ύπαρξή της− και στα ιδανικά για τα οποία αγωνίζεται η κόρη της. Σύντομα, τα σχόλια και οι προκαταλήψεις της μητέρας φέρνουν στο φως παλιές και νέες συγκρούσεις ανάμεσα στις τρεις γυναίκες, κάνοντας τη συνύπαρξή τους όλο και πιο δύσκολη.
Μια κατάσταση που επιδεινώνεται παράλληλα με την επισφαλή εργασιακή κατάσταση της αφηγήτριας, η οποία αρχίζει να αμφισβητεί την απάνθρωπη μεταχείριση που λαμβάνουν οι ηλικιωμένες γυναίκες στο γηροκομείο όπου εργάζεται. Η Kim Hye-Jin γράφει ένα διαπεραστικά συγκινητικό μυθιστόρημα για την ένταση που δημιουργείται όταν οι συγγενείς αναγκάζονται να συγκατοικήσουν».
Μια σύντομη νουβέλα, με διαλόγους για δύσκολες ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, απογυμνωμένες συχνά από κάθε ίχνος ενσυναίσθησης, που μας κρατάνε σε εγρήγορση. Στο μικροσκόπιο, η σύνθετη σχέση μεταξύ μητέρας και κόρης, το βάρος της φροντίδας των ηλικιωμένων, η εργασιακή ανασφάλεια, η ομοφοβία, η σχέση μας με το αναπόφευκτο.
Συγκλίνουν κάποτε μητέρα και κόρη; Ίσως. Ίσως όταν οι ήρωες –αλλά και οι αναγνώστες– συνειδητοποιήσουν πως στο τέλος της ζωής μας παύει να υπάρχει ο διαχωρισμός ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Τότε που επιστρέφουμε όλοι στον «άνθρωπο».
• Μετάφραση: Αμαλία Τζιώτη
Οι Μητέρες | Brit Bennett | Εκδόσεις Πόλις
«Είναι η τελευταία χρονιά στο σχολείο για τη Νάντια Τέρνερ, μια όμορφη, ατίθαση 17χρονη Αφροαμερικανίδα, που έχει μόλις χάσει τη μητέρα της. Βυθισμένη στη θλίψη της, αρχίζει να βγαίνει με τον Λουκ, τον νεαρό γιο του πάστορα της τοπικής εκκλησίας. Είναι νέοι, δεν πρόκειται για μια ιδιαίτερα σοβαρή σχέση. Η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, όμως, που θα προκύψει από αυτό το εφηβικό ειδύλλιο και η συγκάλυψη με την έκτρωση που θα ακολουθήσει θα επηρεάζει για πολύ καιρό τη ζωή τους.
Η Νάντια εγκαταλείπει τη μικρή, κλειστή θρησκευτική κοινότητα στους κόλπους της οποίας μεγάλωσε. Κρύβει την αλήθεια από όλους, ακόμα και από την Όμπρεϊ, την καλύτερή της φίλη, και τα χρόνια κυλούν γρήγορα. Η Νάντια, ο Λουκ και η Όμπρεϊ, ενήλικοι πια, εξακολουθούν να ταλανίζονται από τις συνέπειες των επιλογών της εφηβείας τους και από το επίμονο, βασανιστικό ερώτημα: Τι θα είχε συμβεί, αν είχαν πράξει διαφορετικά; Αν είχαν πάρει έναν άλλο δρόμο από αυτόν που τελικά ακολούθησαν;»
Tο πρώτο βιβλίο της νεαρής Brit Bennett γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Στις σελίδες του σκιαγραφεί το πορτρέτο της σύγχρονης αντιδραστικής Αμερικής και αγγίζει το φλέγον ζήτημα της άμβλωσης, τη μητρότητα, τον φεμινισμό, τις φυλετικές και εθνοτικές διακρίσεις, «το πώς όλα αυτά μάς διαμορφώνουν ή μας παραμορφώνουν, στην ηλικία ακριβώς που θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι. Για να χαράξουμε το μονοπάτι μας. Και για να αμφισβητήσουμε τα πάντα» – όπως γράφει χαρακτηριστικά η Florence Noiville στο Le Monde des Livres.
• Μετάφραση: Άννα Μαραγκάκη
Με Μολύβι Φάμπερ Νούμερο Δύο | Άλκη Ζέη | Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Μνήμη και πολλή αγάπη χρειάστηκε για να γράψω την ιστορία της ζωής μου. Στο μυθιστόρημα μπορείς να λες ό,τι φαντάζεσαι, να κινείς τους ήρωές σου όπως θέλεις, να τους βάζεις να λένε ό,τι σκέφτεσαι εσύ. Όταν όμως τα πρόσωπα είναι αληθινά, δεν γίνεται ούτε τοσοδά να λαθέψεις, μια και κανείς τους δεν μπορεί πια να σε επιβεβαιώσει ή να σε διαψεύσει.
Ευτυχώς που υπάρχει η αδελφή μου και η μνήμη της είναι αλάνθαστη και η ζωή της μπλέκεται με τη δική μου. Μόλις διάβασε αυτά που έγραψα μου είπε: “Έτσι ζήσαμε, έτσι ήταν αυτοί που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε”. “Τώρα” της λέω “που ξαναθυμήθηκες την ιστορία μας θα ’θελες να είχαμε ζήσει μια άλλη ζωή;” “Με τίποτα” μου αποκρίθηκε αυθόρμητα. “Με τίποτα” συμπλήρωσα κι εγώ».
Γράφοντας για τη συναρπαστική ζωή της, η Άλκη Ζέη προσφέρει και σε εμάς την ευκαρία να πορευτούμε για λίγο με όλους αυτούς που μαζί τους συνδιαμόρφωσε μια ολόκληρη, φωτεινή εποχή: τη Διδώ Σωτηρίου, τον Κάρολο Κουν, τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, τον Νίκο Γκάτσο, τη Ζωρζ Σαρρή, τον Κώστα Αξελό, τον Μίμη Δεσποτίδη, τη Μέλπω Αξιώτη, την Ντιριντάουα, τον Ροζέ και την Τατιάνα Μιλιέξ, την Ασπασία Παπαθανασίου… Η ανθρωπογεωγραφία μιας εποχής που σφράγισε την πολιτική και πολιτιστική ζωή του τόπου μας μέσα σε ένα βιβλίο-θησαυρό.
Φέτος, τιμούμε τα 100 χρόνια από τη γέννησή της, όμως με την Άλκη Ζέη συμβαίνει το εξής παράδοξο: ο χρόνος δεν φθείρει τα γραπτά της, αντίθετα, λάμπουν ακόμα περισσότερο στο πέρασμα του καιρού. Μια συγγραφική νιότη διαπερνά τον χρόνο για να μας συναντήσει πάντα με τον αναλλοίωτα δροσερό λόγο της.
Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο | Bernardine Evaristo | Εκδόσεις Gutenberg
«Δώδεκα γυναίκες που ζουν στη Βρετανία, οι περισσότερες μαύρες ή μιγάδες, κάθε ηλικίας, πλούσιες και φτωχές, με διαφορετικούς χαρακτήρες και σεξουαλικούς προσανατολισμούς, έχουν βιώσει από μικρή ηλικία τις κοινωνικές διακρίσεις, τη ρατσιστική συμπεριφορά και τις καθημερινές δυσκολίες. Οι ιστορίες τους για τους φίλους, την οικογένεια, τους εραστές και τις ερωμένες πλέκονται πάνω στην αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη πολυεθνική κοινωνία».
Η Bernardine Evaristo (γεννημένη το 1959 από Αγγλίδα μητέρα και Νιγηριανό πατέρα) μεγάλωσε στο Λονδίνο. Εκτός από συγγραφέας, είναι ακτιβίστρια, καθηγήτρια, πρωταγωνίστρια σε ντοκιμαντέρ του BBC, πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας του Ηνωμένου Βασιλείου και η πρώτη μαύρη γυναίκα που τιμήθηκε με το βραβείο Booker για αυτό, το όγδοο βιβλίο της.
Παρατηρούμε τους δώδεκα χαρακτήρες του βιβλίου –κάθε γυναίκα συνδέεται με την ιστορία της επόμενης–, τις δώδεκα γυναίκες, ως «κορίτσια» και ως «γυναίκες», καθώς ο χρόνος περνά, αλλά και ως «άλλες» – δηλαδή, μαύρες, μετανάστριες, μη-δυαδικές. Είναι γυναίκες πρώτης και δεύτερης γενιάς μεταναστών και με τη ζωή τους, που σκιαγραφείται με τόλμη, μας δίνουν να καταλάβουμε τι σημαίνει να είσαι μαύρη γυναίκα στη Βρετανία υπό το πρίσμα της ταυτότητας, της προκατάληψης, της πολιτικής. Ένα βιβλίο που αφορά όλες τις γυναίκες, ωστόσο, ανεξαρτήτως χρώματος, σεξουαλικού προσανατολισμού ή κοινωνικής τάξης.
• Μετάφραση: Ρένα Χατχούτ
Πέρα απ’ τον Χειμώνα | Isabel Allende | Εκδόσεις Ψυχογιός
«Είναι χειμώνας στο Μπρούκλιν. Η χειρότερη θύελλα των τελευταίων ετών σαρώνει την πόλη. Στον χιονισμένο δρόμο, ο Ρίτσαρντ Μπάουμαστερ, ένας μοναχικός εξηντάρης καθηγητής, τρακάρει ελαφρά τη νεαρή Έβελιν Ορτέγα. Τίποτε ιδιαίτερο – μόνο που, λίγες ώρες αργότερα, τη βλέπει έκπληκτος να στέκεται στο κατώφλι του. Η Έβελιν, παράνομη μετανάστρια από τη Γουατεμάλα, δείχνει ταραγμένη και δεν μιλάει πολύ. Ο Ρίτσαρντ καλεί τη γειτόνισσά του, τη Λουσία, να τον βοηθήσει να βγάλει άκρη. Αλλά κανείς τους δεν είναι προετοιμασμένος γι’ αυτό που έχει να τους πει η Έβελιν…
Σε μια πόλη θαμμένη στο χιόνι, τρεις άνθρωποι έρχονται κοντά με απρόβλεπτο τρόπο. Μέσα σε λίγες ώρες, ανθίζουν ανάμεσά τους η συμπόνια, η αλληλεγγύη, ακόμα κι ένας έρωτας, θυμίζοντάς τους πως, στην καρδιά του χειμώνα, μπορείς να φυλάς μέσα σου ένα ανίκητο καλοκαίρι…»
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε αφηγείται με τον ανεπανάληπτο τρόπο της μια ιστορία επίκαιρη όσο ποτέ, για την Αμερική του σήμερα, τη μετανάστευση και τη μοναξιά, αλλά και την ελπίδα, την ανθρωπιά και τις δεύτερες ευκαιρίες».
Η αφηγηματική δύναμη της μεγάλης συγγραφέα έχει αναγνωριστεί μέσα στα χρόνια, με εκατομμύρια αναγνώστες και αναγνώστριες να την ακολουθούν σε κάθε νέα έκδοση. Εδώ μας χαρίζει μια συναρπαστική ιστορία για τρεις μοναχικούς ανθρώπους που τους ενώνει στο ταξίδι της ζωής.
• Mετάφραση: Βασιλική Κνήτου
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η Έρα Μουλάκη για την «Παλέτα των Δύσκολων Συναισθημάτων»
Βιβλία για τo Καλοκαίρι | Αναγνώστες και Συντάκτες Προτείνουν
Κάτω στον Πειραιά, στα Πορνεία (με Ξεναγό την Έρευνα του Βασίλη Πισιμίση)
