Ήλιος ζεστός στο τέλος του Σεπτέμβρη. Σαν σαλιγκάρια που αναζητούν ήλιο, τρεις άνθρωποι κι ένας σκύλος, η Φαίδρα, αποφασίζουμε να επισκεφτούμε τον χώρο της saveagreekstray.org στον Ωρωπό Αττικής. Δεν είναι μόνο η σημαντική δουλειά που γίνεται εκεί για ζώα εγκαταλελειμμένα, είναι και ο Αλέξανδρος Παράσχης, dog whisperer ή ελληνιστί εκπαιδευτής σκύλων και εκπαιδευτής μελλοντικών εκπαιδευτών σκύλων.
Η γκρι πύλη ανοίγει. Δύο γέρικα αλλά αεικίνητα σκυλιά μας υποδέχονται. Η Φαίδρα ζορίζεται. Περνάμε μια λίμνη και φτάνουμε στο καταφύγιο. Άλλοι τετράποδοι “ένοικοι” μας χαιρετούν. Χαμογελαστοί άνθρωποι, οι εθελοντές, μας καλωσορίζουν. Το ίδιο και ο Αλέξανδρος. Ήπιος, ήρεμος, δίνοντας την αίσθηση ότι όχι μόνο αγαπά αυτό που κάνει, αλλά κυρίως διακονεί κάτι παραπάνω από μια δουλειά.
Ζαλισμένος από τις όμορφες μουσούδες που βλέπω, και λίγο αγχωμένος από τις ιστορίες τους -εγκατάλειψη, ασυνέπεια των ανθρώπων, δυσκολίες- δεν αντέχω και με έκδηλη απορία ρωτώ τον Αλέξανδρο: Πώς έγινες εκπαιδευτής σκύλων;
“Η δική μου ιστορία είναι λίγο περίεργη. Σκύλο πήρα πρώτη φορά σε μεγάλη ηλικία. Δεν είχα από μικρός. Αλλά μόλις ήρθε σπίτι κόλλησα, ένιωσα ότι αυτό ήταν που ήθελα να κάνω. Δούλεψα με πολύ αγάπη ένα σκυλί δύσκολο, που εκπαιδευτές τότε με συμβουλεύαν να το δώσω κάπου και ότι δεν μπορούσαν να το αναλάβουν γιατί ήταν πολύ άγριο, και πήγε πολύ καλά. Ε, από τότε κλείδωσα στο να γίνω εκπαιδευτής. Ήξερα πια τι ήθελα να κάνω.”
Αν και λογική η απάντηση, μέσα μου, δεν με καλύπτει πλήρως. Δηλαδή μπορεί ο καθένας να γίνει εκπαιδευτής;
“Εκπαιδευτής σκύλων μπορεί να γίνει όποιος αγαπάει πολύ τα σκυλιά. Ωστόσο, δεν φτάνει μόνο αυτό. Χρειάζεται πολλά πράγματα και διαφορετικές ικανότητες. Η μεγάλη αγάπη όμως για τους σκύλους είναι η βάση κι ένα ισχυρό κίνητρο για να εξελίξει κάποιος όλες τις δεξιότητες που χρειάζεται. Οι επίδοξοι εκπαιδευτές θα πρέπει να ξέρουν ότι δεν θα ξεφύγουν από τους ανθρώπους με αυτό το επάγγελμα. Ίσα ίσα, το αντίθετο.”
Οι ένοικοι στα “δωμάτια του καταφυγίου” είναι ανά δύο. Γκρουπαρισμένες περσόνες. Ζητώ να μπω σε κάποια “δωμάτια”, μπαίνω μαζί με τους εθελοντές. Θέλουν χάδια οι “ένοικοι”. Άλλοι φοβούνται, αλλά δικαιολογούνται με το βλέμμα τους. Αδυνατώ να κατανοήσω πως γίνεται το matching των “δωματίων”. Είναι και αυτό μέρος της εκπαίδευσης; Ο Αλέξανδρος μου εξηγεί.
“Εξαρτάται από το τι εννοούμε με την λέξη εκπαίδευση. Μπορεί να μάθει ένας σκύλος να κάνει πράγματα αν έχει κίνητρο. Μπορεί να μάθει να επικοινωνεί μαζί μας να δέχεται τις παραξενιές μας και τα χούγια μας. Το να αναγκάζουμε όμως ένα σκύλο να κάνει ό,τι μας αρέσει γιατί το λέμε εμείς δεν είναι εκπαίδευση, είναι βγάζω τον κομπλεξισμό μου σ’ ένα αγαθό πλάσμα που δέχεται ό,τι και να του κάνουμε χωρίς να αντιδράει τις περισσότερες φορές – αν αντιδράσει είναι κυριαρχικός και άλλες τέτοιες σαχλαμάρες.”
Άρα υπάρχουν σκυλιά, ράτσες, φαινότυποι ζώων που δεν είναι για σπίτι, καταλαβαίνω. Λάθος καταλαβαίνω.
“Όλοι οι σκύλοι μπορούν να μείνουν σε σπίτι, αρκεί να καλύπτονται οι ανάγκες τους για βόλτα και εκτόνωση (πνευματική και σωματική). Όπως δεν υπάρχουν και σκυλιά του καναπέ, τις ίδιες ανάγκες έχουν κι αυτά… Άσχετα που εμείς τους ανοίγουμε το μπαλκόνι ή τους βάζουμε μια πάνα για την τουαλέτα τους και λύνουμε το πρόβλημά μας. Και μετά λέει ο κόσμος ότι τα μικρόσωμα σκυλιά είναι πιο αντιδραστικά.”
Θυμάμαι μια διαφήμιση όταν ήμουν μικρός και απαιτούσα ζωάκι από τους γονείς μου που έλεγε “ένα σκυλί δεν είναι μόνο για τα Χριστούγεννα” και μου φαίνονταν υπερβολικό. Μεγαλώνοντας αναθεωρώ. Θυμάμαι τους γονείς που πάντα είχαν σκύλο σ’ ένα μεσαίο αστικό χώρο. Τον αδελφό μου και τη θεία μου που πάντα είχε -και έχει- και σκύλους και γάτες.
Θυμάμαι επίσης τους τάχα φιλόζωους που στην καραντίνα τραβάγανε έρμα ζωάκια για να μπορούν να βγαίνουν. Κάποιοι από αυτούς τα εγκατέλειψαν γιατί δεν είχαν την αντοχή και την αίσθηση της ατομικής ευθύνης να τιμήσουν την υποχρέωση που αναλάβανε. Και βλέπεις σκυλιά, ράτσας και μη, εγκαταλειμμένα. Να περιφέρονται σε πλατείες και σε γειτονιές.
Ο Αλέξανδρος θέτει τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος.
“Η πανδημία μας έκανε κατ’ ανάγκη φιλόζωους . Οι συνθήκες οδήγησαν πολλούς να υιοθετήσουν ασυνείδητα σκύλο. Άλλοι για να μπορούν να βγαίνουν πιο εύκολα από το σπίτι, άλλοι γιατί λόγου του περιορισμού των δραστηριοτήτων βρήκαν μια ωραία λύση να γεμίσουν την ώρα τους, αδιαφορώντας για το τι θα γίνει όταν επιστρέψουν στους κανονικούς ρυθμού.”
Η αύξηση των αδέσποτων μετά το τέλος της καραντίνας και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες -που ήρθαμε αντιμέτωποι με το δίλημμα τώρα τι θα τον κάνουμε τον σκύλο που θα πάμε διακοπές- επιβεβαιώνει ότι γινόμαστε κατ’ ανάγκη φιλόζωοι…
Και πώς διορθώνεται αυτό; Πως μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτή την ανεύθυνη συμπεριφορά; Τι φταίει;
“Ξεκάθαρα η παιδεία μας, ή πιο σωστά, η έλλειψη αυτής. Αντιμετωπίζουμε τα ζώα σαν υποδεέστερα όντα που υπάρχουν για να καλύπτουν τις ανάγκες μας. Όταν βαρεθούμε ή όταν δυσκολευτούμε…”
Δεν είναι τυχαίο ότι είναι τεκμηριωμένο πια, με πλήθος ερευνών, ότι άνθρωποι που γίνονται βίαιοι απέναντι στα ζώα τείνουν να είναι βίαιοι και απέναντι στους συνανθρώπους τους. Χρειάζεται να είμαστε σε επιφυλακή και να καταγγέλλουμε πάντα τέτοιες συμπεριφορές, διαφορετικά γινόμαστε συνένοχοι και υπαίτιοι της συνέχισης τέτοιων καταστάσεων απέναντι σε ανθρώπους και ζώα.
Η βία που κρύβεται πίσω απ’ τις κλειστές πόρτες των διαμερισμάτων και των σπιτιών αντηχεί σαν βουβό μεγάφωνο στη δημόσια παρουσία μας. Τάχα σωματώδεις ανασφαλείς που κυκλοφορούν με σκυλιά τα έχουν μετατρέψει σε προέκταση της αμυντικής τους βίας. Ο Αλέξανδρος πιστεύει ότι δεν υπάρχουν βίαιες ράτσες, αλλά λάθος διαχείριση, από ανθρώπους που δεν έχουν βρει τις δικές τους ισορροπίες.
Επισημαίνει επίσης ότι δεν πρέπει να αγοράζουμε κατοικίδια, αλλά να υιοθετούμε αδέσποτα.
“Με το να αγοράζουμε ζώα διαιωνίζουμε μία κουλτούρα αντιμετώπισης των σκύλων σαν εργαλεία και αντικείμενα εξυπηρέτησης δικών μας αναγκών. Επιπλέον, συμβάλλουμε στο μεγάλο πρόβλημα των αδέσποτων που υπάρχει στην Ελλάδα, αλλά και σε φαινόμενα αισχροκέρδειας και εκμετάλλευσης αθώων ψυχών στο όνομα του κέρδους. Στο παρεμπόριο ζώων, με δήθεν εκτροφείς που αγοράζουν -για ένα πενηντάευρο ενώ τα πουλάνε 600 και πάνω- και κάνουν εισαγωγή σκύλων από δήθεν πιστοποιημένα εκτροφεία, τα οποία έχουν στοιβαγμένα τα σκυλιά σ’ ένα υπόγειο και τα βάζουν να γεννοβολάνε συνέχεια. Είναι καταστάσεις που τις συντηρούμε εμείς οι ίδιοι με την αγορά ζώων.”
Δεν πίστευα ποτέ ότι μια συνέντευξη για τα κατοικίδια πρέπει να είναι ροζ, χαρούμενη και μακριά από την πραγματικότητα. Ο Αλέξανδρος πρέπει να φύγει και πριν τελειώσουμε την κουβέντα του κάνω την δύσκολη ερώτηση: Τελικά, οι Έλληνες είμαστε φιλόζωοι;
“Αρκεί να κάνει κάποιος μια βόλτα στην επαρχία για να καταλάβει αν είμαστε φιλόζωοι. Ο βάρβαρος τρόπος που φερόμαστε στα ζώα, με πολλά σκυλιά να περνούν δεμένα σ’ ένα βαρέλι όλη τους τη ζωή, μ’ ένα κομμάτι ψωμί και λίγο νερό αν είναι τυχερά, και με κανέναν να αντιδρά είναι η απόδειξη της φιλοζωίας μας. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι αντιδρούν σε τέτοιες εικόνες, ενώ παλιά ήταν κάτι φυσιολογικό. Έχουμε όμως ακόμα πολύ δρόμο.”
Ένας μαύρος σκονισμένος γκριφόν με κοιτάει με απορία. Τόση ώρα εκεί, δεν κάνω δουλειά, απλά μιλάω με τον αγαπημένο του εκπαιδευτή. Χαιρετώ τον Αλέξανδρο και κοιτώ την κάρτα του και τις πιστοποιημένες ιδιότητές του:
- Guide Dog Mobility Instructor, SDC Service Dog Coach, CPDT-KA DogTrainer
- CBCC-KA Behaviour Consultant
- Founder of Fit With Your Dog
- Dog Friendly Academy for Dog Trainers
Μπαίνουμε στο αμάξι. Ο Κώστας κοιτάει τις φωτογραφίες που έχει βγάλει. Η Φαίδρα θέλει αγκαλιές. Υποκύπτω. Είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω.
