Πριν από λίγα χρόνια, με τον όρο “ψηφιακοί νομάδες” εννοούσαμε ανθρώπους που εργάζονται κυρίως ως ελεύθεροι επαγγελματίες και είχαν ένα αντικείμενο που τους επέτρεπε να εργαστούν με ψηφιακά μέσα από οπουδήποτε.
Αρχικά, το προνόμιο αυτό το είχαν λίγοι εργαζόμενοι. Προγραμματιστές, σχεδιαστές, γραφίστες, αρθρογράφοι και γενικά άνθρωποι που απασχολούνταν σε δημιουργικά επαγγέλματα που απαιτούν αυτοσυγκέντρωση, εκτελούνται με αυτονομία και έχουν προθεσμία ολοκλήρωσης.
Μετά την πανδημία ο όρος επεκτείνεται για να συμπεριλάβει μια νέα γενιά εργαζομένων, οι οποίοι θα έχουν πλέον την ευελιξία να εργάζονται από μακριά.
Νέες Επιχειρηματικές Πρακτικές
Καθώς η υγειονομική κρίση, με τη βοήθεια των εμβολίων, οδεύει προς το τέλος της, οι επιπτώσεις της στην παγκόσμια οικονομία θα αφήσουν το αποτύπωμά τους στις μελλοντικές επιχειρηματικές πρακτικές.
Σύμφωνα έρευνα της Deloitte που δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρες, ενώ οι περισσότερες επιχειρήσεις χρειάστηκε να κάνουν περικοπές στη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες διατηρήθηκαν και σε πολλές περιπτώσεις αυξήθηκαν.
Σήμερα που υπολογιστική ισχύς κι εφαρμογές προσφέρονται σε αφθονία, με αμεσότητα και είναι προσβάσιμες από όλους, η πανδημία λειτουργεί μόνο ως επιταχυντής της ψηφιακής επανάστασης. Η καθολική υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων ήταν η αντίδραση και λύση για την αντιμετώπιση των συνεπειών του λεγόμενου lockdown.
Η Αύξηση της Τηλεργασίας
Η Ελλάδα διαθέτει ποιότητα ζωής, αξιόπιστο σύστημα υγείας, υποδομές, προοπτικές. Τι παραπάνω χρειάζεται για να γίνει η Γη της Επαγγελίας για τους ψηφιακούς νομάδες στην μετά την πανδημία εποχή;
Μία από τις σημαντικότερες τέτοιες λύσεις, η τηλεργασία, υιοθετήθηκε ταχύτατα και ευρέως, αφού δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να διατηρήσουν μια συνέχεια, να εξυπηρετούν τους πελάτες τους και, τελικά, να σταθούν όρθιες. Σήμερα, μήνες μετά, η τηλεργασία δοκιμάστηκε και περιβάλλεται με περισσότερη εμπιστοσύνη. Οι επιχειρηματίες πείστηκαν ότι το μοντέλο αυτό δουλεύει, αποδίδει, φέρνει αποτελέσματα.
Με το τέλος της πανδημίας θα δούμε πολλές επιχειρήσεις να υιοθετούν ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας. Σε αυτό κάποιοι εργαζόμενοι δεν θα είναι απαραίτητοι στο γραφείο και ουσιαστικά θα μπορούν να εργάζονται από οπουδήποτε. Αν όμως μπορείς να εργαστείς από οπουδήποτε, γιατί να μην το κάνεις από την Ελλάδα; Καταγράφω μερικές τάσεις που έχουν να κάνουν με την ευρεία υιοθέτηση της απομακρυσμένης εργασίας.
Η Αλλαγή της “Γεωγραφίας”
Η συνεχιζόμενη τάση της τηλεργασίας μπορεί να ωθήσει περισσότερους εργαζόμενους να απομακρυνθούν από τα μεγάλα οικονομικά κέντρα προς την περιφέρεια. Στις ΗΠΑ, έρευνα της εταιρίας Upwork δείχνει ότι 14-23 εκατομμύρια Αμερικανοί σκέφτονται να μετακομίσουν ως αποτέλεσμα των ευκαιριών που προσφέρει η τηλεργασία. Μεγάλο ποσοστό αυτών σήμερα κατοικούν σε κάποια από τις αμερικανικές μητροπόλεις και στόχος τους είναι να μεταβούν στην περιφέρεια, όπου το κόστος ζωής είναι πιο χαμηλό.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούμε να αναμένουμε μια ανάλογη μετακίνηση των εργαζομένων από τα μεγάλα οικονομικά κέντρα προς την περιφέρεια. Μάλιστα, μιας και ζούμε σε μία εργασιακά ενωμένη Ευρώπη, τα σύνορα δεν αποτελούν πια εμπόδιο. Σε μια τέτοια τάση η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι σαφώς μια από τις χώρες που επωφελούνται, από μετακινήσεις όχι μόνο Ελλήνων αλλά και Ευρωπαίων εν γένει.
Ερώτημα είναι επίσης κατά πόσο σε μικρο-κλίμακα μια τέτοια τάση θα ήταν ορατή κι εντός της χώρας μας. Κατά πόσο δηλαδή μια επιχείρηση θα ήταν “ανοικτή” να εξετάσει το ενδεχόμενο κάποιοι εργαζόμενοι να κατοικούν στην Κόρινθο, τα Ιωάννινα ή τη Λαμία. Θα ήταν μια τέτοια διασπορά ένα “δώρο” για την ελληνική περιφέρεια;
Τα Οφέλη της Απομακρυσμένης Εργασίας
Άγνωστο βέβαια παραμένει το πώς κάτι τέτοιο αναμένεται να επηρεάσει τις αμοιβές. Η έρευνα της Upwork έδειξε ότι ένας εργαζόμενος που επωφελείται της τηλεργασίας στις απομακρυσμένες περιοχές κερδίζει 19% περισσότερα απ’ ό,τι ο μέσος εργαζόμενος στην περιοχή αυτή.
Γεγονός πάντως είναι ότι όταν το Facebook ανακοίνωσε ότι προσανατολίζεται να υιοθετήσει τηλεργασία για το 50% των εργαζομένων του στα επόμενα πέντε ως δέκα χρόνια, ο Mark Zuckerberg δήλωσε ότι η εταιρία μπορεί να μειώσει τα κόστη της αν οι αμοιβές των εργαζομένων αναπροσαρμοστούν με βάση το κόστος ζωής τους. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι οι εργαζόμενοι σε απομακρυσμένες περιοχές θα αμείβονται λιγότερο από τους συναδέλφους τους στα μεγάλα οικονομικά κέντρα.
Το Brain Gain
Η Ελλάδα κέρδισε τις εντυπώσεις στη μάχη με τον κορωνοϊό. Ήδη από την περασμένη άνοιξη, πολλοί από τους Έλληνες της διασποράς επέλεξαν να μείνουν στη χώρα και να εργαστούν απομακρυσμένα. Η επαφή με τους αγαπημένους τους ανθρώπους, η δυνατότητα να είναι κοντά στους ηλικιωμένους γονείς τους, η σιγουριά για το σύστημα υγείας και την ανταπόκριση της πολιτείας στην υγειονομική κρίση τους κράτησε εδώ.
Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα “πέρασε” τις εξετάσεις στη διαχείριση της πανδημίας, ενώ η επιτάχυνση της διαδικασίας εμβολιασμών δημιουργεί την πεποίθηση και την εμπιστοσύνη ότι το κράτος αντιμετωπίζει το ζήτημα της πανδημίας με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Είναι όμως αυτό αρκετό για να αντιστρέψει την επίπτωση του brain drain;
Δεν έχει ακόμη φανεί κατά πόσο η τάση του επαναπατρισμού ταλέντου θα συνεχιστεί, όμως είναι βέβαιο ότι οι αυξημένες ευκαιρίες για απομακρυσμένη εργασία θα προσελκύσουν πίσω στη χώρα αρκετούς από εκείνους που έφυγαν λόγω των περιορισμένων ευκαιριών απασχόλησης και εξέλιξης.
Ψηφιακή Eπιχειρηματικότητα
Την περασμένη εβδομάδα ένα startup που υπόσχεται να βελτιστοποιήσει και να αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες μεγάλων επιχειρήσεων αξιοποιώντας την τεχνολογία RPA (Robotics Process Automation) ανακοίνωσε την εξασφάλιση νέου γύρου χρηματοδότησης ύψους 35 δις δολαρίων στη Νέα Υόρκη. Το ενδιαφέρον με την επιχείρηση αυτή είναι ότι “γεννήθηκε” και μεγάλωσε στη Ρουμανία. Υπάρχουν βέβαια και ελληνικά ανάλογα παραδείγματα.
Πρόσφατα, στην Ελλάδα, μία συναφούς αντικειμένου νεοφυής επιχείρηση, η Softomotive, εξαγοράστηκε από τη Microsoft. Ως αποτέλεσμα της εξαγοράς, η εταιρεία σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα κέντρο έρευνας κι ανάπτυξης RPA (Robotic Process Automation) στην Ελλάδα.
Οι Νέες Τάσεις
Τα δύο αυτά παραδείγματα δείχνουν μια σαφή τάση. Παρά το γεγονός ότι νιώθουμε πως η παγκοσμιοποίηση όπως την ξέραμε υπέστη πλήγμα (ο κόσμος σταμάτησε να ταξιδεύει, ενισχύθηκαν οι εθνικές και γεωπολιτικές στρατηγικές, τα συστήματα διανομής πλέον έγιναν περισσότερο τοπικού ενδιαφέροντος), στον ψηφιακό κόσμο αυτό δεν ισχύει.
Η νέα παγκοσμιοποίηση θα περιλαμβάνει επιχειρήσεις τεχνολογίας οι οποίες θα μπορούν να δημιουργηθούν οπουδήποτε και να έχουν παγκόσμιο πελατολόγιο. Όσο για την Ελλάδα, διαθέτει δύο βασικά συστατικά για να πετύχει εδώ: ένα θαλερό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων κι επιπλέον αξιόλογο ανθρώπινο κεφάλαιο που, παρά το brain drain, παραμένει υψηλού επιπέδου και υψηλών προσδοκιών.
Ψηφιακοί Nομάδες
Σύμφωνα με έρευνα της Boston Consulting Group οι περισσότεροι εργαζόμενοι προτιμούν και αναζητούν μεγαλύτερη ευελιξία σχετικά με τη δυνατότητά τους να εργάζονται από οπουδήποτε. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν μπει ήδη σε ανταγωνισμό για να προσελκύσουν τους ψηφιακούς νομάδες.
Η Εσθονία ήταν η πρώτη που ανακοίνωσε τον Ιούνιο του 2020 πρόγραμμα προσέλκυσης ξένων επιχειρηματιών/στελεχών που εργάζονται online. Ακολούθησε η Φινλανδία που ανακοίνωσε τον Οκτώβριο του 2020 πρόγραμμα επιτάχυνσης της διαδικασίας έκδοσης άδειας παραμονής κι εργασίας για μη Ευρωπαίους ειδικούς στον τεχνολογικό τομέα.
Στον ευρωπαϊκό νότο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρό ανταγωνισμό από την Κροατία, της οποίας το αντίστοιχο πρόγραμμα ενεργοποιήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2021, παρέχοντας φορολογικές διευκολύνσεις και έχοντας ισχύ ένα χρόνο. Όμως και η Πορτογαλία έχει ανακοινώσει αντίστοιχο πρόγραμμα διάρκειας ενός έτους με δυνατότητα επέκτασης, το οποίο, επιπλέον, αφήνει υποσχέσεις και για μόνιμη άδεια παραμονής κι εργασίας.
Τα Πλεονεκτήματα της Ελλάδας
Αρκεί όμως το ωραίο κλίμα, το μπλε της θάλασσας και η μεσογειακή κουζίνα για να επιλέξει κανείς την Ελλάδα; Η χώρα έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από το “λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου”.
Είναι μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, απολαμβάνει του κοινού νομίσματος, μοιράζεται το ευρωπαϊκό όραμα και προσβλέπει στο κοινό μέλλον των χωρών της ΕΕ. Έχει επίσης οικονομικό κόστος ζωής συγκριτικά με πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου.
Πιο πολύ όμως, αυτό που μετράει είναι ότι η Ελλάδα αλλάζει. Πώς; Η χώρα αποκτά υποδομές που θα τη βοηθήσουν στην ψηφιακή της μετάβαση. Η ανάπτυξη των δικτύων 5G είναι κομβική μεταρρύθμιση σε αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα δε με έρευνα της ΕΥ, τα οφέλη των επενδύσεων των υποδομών 5G για την ελληνική οικονομία σε βάθος δεκαετίας μεταφράζονται σε μία σωρευτική αύξηση σε όρους Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας μεταξύ 7,3 και 12,4 δισ. ευρώ και στη δημιουργία 50.000-69.000 νέων θέσεων εργασίας.
Εξίσου σημαντική είναι και η ταχύτατη επέκταση του προγράμματος επέκτασης του δικτύου οπτικών ινών (FTTH – Fiber To The Home), η οποία έδωσε τη δυνατότητα σε 70% περισσότερα νοικοκυριά σε σχέση με τα τέλη του 2019 για πρόσβαση σε αξιόπιστες υπηρεσίες internet υψηλών ταχυτήτων. Κι αυτό παρά τις δυσκολίες στην ανάπτυξη δικτύων λόγω της πανδημίας.
Τέλος, η διαθεσιμότητα όλο και περισσότερων ψηφιακών κυβερνητικών υπηρεσιών που απλοποιούν την καθημερινότητα των πολιτών, την έναρξη νέας επιχείρησης, τη διεκπεραίωση συναλλαγών με το δημόσιο κ.λπ. σαφέστατα διευκολύνουν τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος.
Επενδύσεις και Καινοτομία
Η χώρα εστιάζει στην υποστήριξη της ψηφιακής επιχειρηματικότητας και τη χρηματοδότηση startup επιχειρήσεων που αναπτύσσουν εφαρμογές που βασίζονται στο δίκτυο 5G. Η δημιουργία του καινοτόμου fund Φαιστός που θα στηρίξει τέτοιες επιχειρήσεις είναι σημαντικό βήμα για την περαιτέρω προώθηση και ανάπτυξη των επόμενων scale ups -γιατί όχι και unicorns- με ελληνική καταγωγή. Το δε Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων Elevate Greece δημιουργήθηκε για να προωθήσει την εξωστρέφεια, τη δικτύωση και τη δυνατότητα ανάδειξης των πλέον υποσχόμενων νεοφυών επιχειρήσεων σε διεθνές επίπεδο.
Παράλληλα, η χώρα γίνεται επενδυτικός προορισμός μεγάλων “παικτών”. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις για επενδύσεις από παγκόσμιους τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Microsoft, η Amazon, η CISCO, αλλά και οι στοχευμένες επενδύσεις πολυεθνικών επιχειρήσεων άλλων κλάδων, όπως της Pfizer και της Volkswagen, δημιουργούν την πεποίθηση ότι είμαστε μόνο στην αρχή.
Τέλος, η Ελλάδα προσαρμόζει το φορολογικό της σύστημα για να προσελκύσει τους ψηφιακούς νομάδες. Όσοι από αυτούς επιλέξουν την Ελλάδα θα απολαμβάνουν 50% μείωση φόρου είτε πρόκειται για αυτοαπασχολούμενους είτε για εργαζόμενους με καθεστώς τηλεργασίας σε θέσεις που θα δημιουργηθούν εντός του 2021. Το φορολογικό αυτό μπόνους θα έχει ισχύ έως επτά χρόνια για όσους επιλέξουν να μεταφέρουν το φορολογικό τους προφίλ στην Ελλάδα ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους – περιλαμβάνει δε και τους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό.
Η Ελλάδα διαθέτει ποιότητα ζωής, αξιόπιστο σύστημα υγείας, υποδομές, προοπτικές. Τι παραπάνω χρειάζεται για να γίνει η Γη της Επαγγελίας για τους ψηφιακούς νομάδες στην μετά την πανδημία εποχή;
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Εργασία Από το Σπίτι: 7 Χρυσοί Κανόνες
