Βρώμικη! Η Αθήνα είναι υπόδειγμα καθαριότητας μπροστά της. Παραμελημένη, ανοργάνωτη, θορυβώδης, παρηκμασμένη, πολύχρωμη και χαοτική, είναι κάποιοι από τους αμέτρητους χαρακτηρισμούς που μπορεί κανείς να ταιριάξει δικαίως με τη Νάπολη. Τον πρώτο προορισμό εξωτερικού που είχα τη χαρά να επισκεφτώ ύστερα από δύο συνεχόμενα χρόνια παραμονής στην πατρίδα, και τις καραντίνες που μεσολάβησαν, φυσικά.
Το σχετικό κομμάτι των Pink Martini, οι βεγγέρες, τα βαφτίσια και οι λοιποί εορτασμοί τους οποίους έχω δει πολλάκις να συνοδεύει, είναι μάλλον αποπροσανατολιστικές αναφορές για τη Νάπολη. Αν πάτε με σκοπό να βρείτε την “Τέλεια Ομορφιά”, καλύτερα να την αναζητήσετε αλλού, ίσως κάπου πιο βόρεια και λουσάτα.
Παρόλο που πρωτοϊδρύθηκε από αρχαιοελληνικούς πληθυσμούς, η Νάπολη δεν διατήρησε και πολύ από το πνεύμα τους. Καμία σχέση με την αισθητική τύπου Sorrentino, καθώς καλλιεργεί και τρέφεται αποκλειστικά από την ολοδική της ιδιοσυγκρασία.
Καμόρα και Maradona
Αποτελεί εστία για μια από τις μεγαλύτερες εγκληματικές οργανώσεις παγκοσμίως, μα είναι αρκετά ασφαλής πόλη για να τη βολτάρεις με την άνεση τουρίστα που έχει έρθει ξεκάθαρα για χάζι. Αρκεί να έχεις τον νου σου στα μηχανάκια, κυρίως, που –αρκετά συχνά σε τρικάβαλο σχήμα– οργώνουν τα στενά του ιστορικού κέντρου με ορμή μεγαλύτερη και από του Maradona στο γήπεδο.
Η κίνηση της Νάπολης είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που μου κινούν την περιέργεια – πρέπει να υπάρχει κάποιος νοητός κώδικας δεοντολογίας που πλαισιώνει την αναρχία και τη βαβούρα της, δεν εξηγείται αλλιώς. Εγώ, το μόνο που κατάλαβα από αυτόν στη σύντομη διαμονή μου είναι ότι, με το που ακούς κόρνα προς το μέρος σου, πρέπει να κάνεις στην άκρη.
Να σταθώ όμως λίγο παραπάνω στις δύο χοτ λέξεις-κλειδιά της πόλης, που μόνο τυχαία δεν μπορεί να είναι η συνύπαρξή τους. Μαφία και Maradona, Maradona και Καμόρα.
Μπορεί η Ναπόλη να καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για να καθαρίσει το όνομά της από το βεβαρυμένο της ιστορικό, αλλά η μνήμη του ποδοσφαιρικού θρύλου εξακολουθεί να εκθειάζεται μέχρι και στις πιο αναπάντεχες γωνιές της. Με επίκεντρο βέβαια τη “γειτονιά” του στη “σπανιόλικη συνοικία” (Quartieri Spagnoli), όπου η αποθέωση του Maradona αγγίζει τα όρια της ειδωλολατρείας.
Τα Εικονοστάσια
Μαζί με τους ποικιλόμορφους ναούς που είναι αφιερωμένοι στον Αργεντινό θεό, συναντάμε και αμέτρητα άλλα μικρά μνημεία λατρείας. Σκεφτείτε τα εκκλησάκια που έχουμε εμείς στις θανάσιμες στροφές νησιωτικών αυτοκινητόδρομων και όχι μόνο, σε ένα πιο αστικό, ας το πούμε, πλαίσιο.
Ενώ διαφέρουν στο περιεχόμενό τους, τα εικονοστάσια αυτά συνήθως είναι σκαλιστά και πλαισιώνονται από γυάλινη προσθήκη που διαφυλάσσει τα κειμήλια έναντι των αντίξοων συνθηκών που μπορεί να βρουν το κατώφλι μιας ναπολιτάνικης εστίας (βροχή, φθορά του χρόνου, κ.λπ.). Πολλά από αυτά, ίσως όλα, αποτελούν έργα Τέχνης – με “Τ” κεφαλαίο.
Συνεχίζοντας τα περί τέχνης, αξίζει ειδική αναφορά στο Museo di Capodimonte, το εντυπωσιακό βουρβονικό παλάτι του οποίου οι θησαυροί θέτουν την ιστορική βάση για θρησκευτικές παραδόσεις όπως οι παραπάνω. Αλλά και το σύγχρονης τέχνης Museo Madre, για όσους πιστούς. Μικρή παρένθεση, και επανέρχομαι στο προηγούμενο θέμα…
Πόλη για Περιήγηση
Οι δύο προαναφερθείσες ενδείξεις λατρείας ενδεχομένως να μπορούν να ερμηνευτούν ως συμπτώματα των κυρίαρχων δυνάμεων της πόλης, αλλά και του ιταλικού νότου ευρύτερα: της Εκκλησίας και του Δρόμου. Συνεχίζοντας αυτή τη σκέψη, η παρέα μού εκφράζει πως διακρίνει έναν κοινό άξονα ανάμεσα στη Νάπολη και σε πόλεις όπως η Αθήνα και το Μπουένος Άιρες. Αναρωτιέμαι ποιος μπορεί να είναι αυτός.
Η απάντηση, μου λένε, βρίσκεται στο ότι και στις τρεις πόλεις οι “Δρόμοι” λειτούργησαν με μια “δική τους αυτονομία” έναντι οποιουδήποτε συστήματος τις εξουσίαζε στο παρελθόν. Πράγματι, μπορεί κάποιος να βιώσει στο πετσί του τον ισχυρό ρυθμό των δρόμων της Νάπολης — από τις κόρνες στα γκράφιτι και από τα γκράφιτι στη γλυκιά μυρωδιά των περίφημων babà al rum της, πρόκειται σίγουρα για μια έντονη πόλη που συγκινεί όλες τις αισθήσεις.
Φανταστείτε τώρα το παραπάνω σκηνικό με τις πόρτες των ισόγειων διαμερισμάτων ανοιχτές, και στο πρώτο πλάνο Ναπολιτάνες γιαγιάδες και άλλες εμβληματικές φυσιογνωμίες σε καθημερινές σκηνές. Θα μπορούσε να παραπέμπει και σε ελληνικό χωριό. Και τώρα προσθέστε σε αυτό τον συνδυασμό και ένα μπαράζ από κάθε λογής ρούχα που συναντάς φάτσα-κάρτα στα πιο απρόσμενα σημεία της πόλης, όπου οι Ναπολιτάνοι έχουν επιλέξει να στεγνώσουν την μπουγάδα τους. Αθεόφοβα και χωρίς κανενός είδους κόμπλεξ, θαμπώνοντας έτσι τα όρια μεταξύ του δημόσιου χώρου και της ιδιωτικής ζωής.
Aperol και Antipasti σαν Ναπολιτάνοι
Συνεχίζοντας την περιήγησή μου στην πόλη, συναντώ δύο ειδών αστικά ορόσημα που θα μπορούσε κανείς να αντιστοιχίσει με μια αναβαθμισμένη βερσιόν του ελληνικού κόνσεπτ “περίπτερο”. Πρώτα, τα μικρά συνοικιακά ψιλικατζίδικα, που όμοια συναντάμε σε όλο τον μεσογειακό νότο και όχι μόνο. Με τη διαφορά ότι στη Νάπολη τα παντοπωλεία είναι εμπλουτισμένα με μια μικρή charcuterie γωνιά, αφιερωμένη σε deli προϊόντα, όπως τοπικά τυριά, αλλαντικά και άλλα εκλεκτά υλικά — ό,τι πρέπει για να συνοδεύεις το κρασί/πικνίκ σου με ιταλιάνικα antipasti της τελευταίας στιγμής, σε περίπτωση που η κεντρική αγορά έχει κλείσει ή πέφτει μακριά. Γιατί έτσι πρέπει να είναι η Ιταλία, πόσo μάλλον μια πόλη του Νότου όπως η Νάπολη: έτοιμη να σε παραδώσει στις μικρές χαρές της ζωής.
Στο δεύτερο αστικό ορόσημο τύπου περίπτερο –open-air κιόσκια σε αυτή την περίπτωση–, μπορείς να απολαύσεις το “σπριτσάκι” σου στην προνομιακή τιμή σοκ των 2,5 ευρώ. Το οποίο έρχεται μαζί με ελίτσες και τα αξιοπερίεργα λούπινα, καρποί ανήκουστοι στην Ελλάδα συγκριτικά με την υπόλοιπη Μεσόγειο, που απαιτούν πολυήμερη προετοιμασία για να είναι βρώσιμα.
Αυθεντική Pizza
Εξυπακούεται λοιπόν το boycott σε όσα μαγαζιά σερβίρουν απεριτίβο σε τριπλάσια και βάλε τιμή και, μάλιστα, χωρίς κάποιο συνοδευτικό. Καθώς και σε όλες τις τρατορίες που καυχιούνται για την τελειότητα της τύπου-ναπολιτάνικης πίτσας τους, αλλά δεν έχουν ιδέα. Ακόμη και στην πρώτη τυχούσα πιτσαρία που δείπνησα στη Νάπολη, αφού απηύδησα με την ουρά της ξακουστής πιτσαρίας που μας είχαν προτείνει, η πίτσα, και κυρίως το ζυμάρι της, ήταν έτη φωτός καλύτερη από κάθε άλλη που έχω δοκιμάσει ως τώρα. Δεν μπαίνω στον κόπο να ονοματίσω μέρη, επειδή είμαι σίγουρη πως για πολλά ισχύει το ίδιο.
Και Άλλες Διαδρομές
Αυτό που σίγουρα χρήζει ειδικής αναφοράς είναι το ιχθυοπωλείο λίγα μέτρα πιο κάτω από τη στάση του τελεφερίκ (funicolare) Montesanto, όπου στη μια πλευρά του μαγαζιού πουλάνε και φιλετάρουν φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, ενώ στην άλλη τα σερβίρουν μαγειρεμένα. Ψαροταβερνάκι για μεζέ και κρασάκι στο ψιλο-όρθιο – ό,τι πρέπει πριν από την άνοδο στο μεσαιωνικό κάστρο Sant’Elmo, από όπου ξεδιπλώνεται το χρωματιστό μεγαλείο της Νάπολης προς πάσα κατεύθυνση.
Δυτικά, η ομολογουμένως πιο σικάτη γειτονιά του Vomero, σε κάποια σημεία της γεμάτη βίλες, φοίνικες και φευγάτα αμάξια – το ιδανικό σκηνικό για ένα ναπολιτάνικο θρίλερ μυστηρίου τύπου Agatha Christie. Ίσως σε αυτή την πλευρά της πόλης να ταιριάζουν λίγο παραπάνω οι βεγγέρες και οι Pink Martini.
Στον φόντο προς την ανατολή, από την άλλη πλευρά του κάστρου, o Βεζούβιος δείχνει τον δρόμο προς τη λαβοκαμένη, μα σούπερ καλοδιατηρημένη αρχαία πόλη της Πομπηίας. Αν ποτέ βρεθείτε και εσείς στην κορφή του ιταλικού νότου και έχετε έστω και μισή μέρα να διαθέσετε, η Πομπηία θα σας ταξιδέψει πολύ μακρύτερα στον χρόνο, σε τόπους φανταστικούς.
Αν πάλι τύχει και σας περισσεύει ολόκληρη η μέρα, αξίζει να νοικιάσετε ένα αμάξι και να πάρετε σβάρνα την παραλιακή για να δείτε και τα καλοκαιρινά θέρετρα Sorrento και Positano, καθώς και το χολιγουντιανής φήμης Amalfi. Δύο διαδρομές εξίσου εντυπωσιακές.
Δείτε επίσης στην αθηΝΕΑ:
