Η διαδρομή τους είναι κακοτράχαλη, επικίνδυνη, αβέβαιη, ωστόσο υποχρεωτική, εξαναγκαστική, επιβεβλημένη. Οι προσδοκίες τους, αν και στοιχειώδεις, φαντάζουν μεγάλες, δυσεύρετες, δυσεπίλυτες. Οι γυναίκες πρόσφυγες, οι αιτούσες άσυλο στην Ελλάδα ή αλλού, διανύουν ατέλειωτα χιλιόμετρα με τα πόδια, με βάρκες, μόνες ή με τα μικρά τους παιδιά, αναζητώντας μια νέα, ασφαλή ζωή.
Το Pomegranate Project –με την υποστήριξη του οργανισμού Action for Women–, εδώ και 5 χρόνια, παρέχει σε γυναίκες πρόσφυγες και αιτούσες άσυλο στην Αθήνα πρόσβαση σε ένα ολιστικό μοντέλο προστασίας και ενδυνάμωσης, για ανάκαμψη και επανένταξη μέσω ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, επαγγελματικής συμβουλευτικής, μαθημάτων ελληνικών, παραμονής τους, για κάποιο χρονικό διάστημα, σε ξενώνα.
Παράλληλα, δίνει την ευκαιρία σε κάποιες να ενταχθούν στην κοινωνία με τον ισχυρότερο τρόπο που έχει κάθε πολίτης, τη δουλειά. Με τη συμμετοχή τους στο εργαστήριο ραπτικής και textile design και την παραγωγή χειροποίητων προϊόντων, μαθαίνουν την τέχνη και ταυτόχρονα εργάζονται, πληρώνονται, ασφαλίζονται. Και για όσο χρόνο πατρίδα τους είναι η Αθήνα μπορούν να αισθάνονται πως ξαναπαίρνουν τη ζωή στα χέρια τους.
Η Πορφυρία Μοσχοπούλου, η οποία έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια και διαχείριση του εγχειρήματος, μας μιλά για το εργαστήριο ραπτικής και textile design του Pomegranate Project και τη ζωή των πρσφυγισσών στον πολύχρωμο κόσμο της λαϊκής τέχνης.
Γιατί βαφτίστηκε έτσι το project του οποίου έχετε την καλλιτεχνική επιμέλεια και διαχείριση;
Η ιδέα, η οποία ξεκίνησε από μια μικρή ομάδα γυναικών και την υποστήριξη του οργανισμού Action for Women, ήταν η δημιουργία ενός project με δική του δομή, ωράριο, ταμείο, το οποίο να έχει ως βάση την τέχνη. Κάπως έτσι σκεφτήκαμε το Pomegranate Project, ένα εγχείρημα ενδυνάμωσης γυναικών προσφυγισσών και αιτουσών άσυλο μέσα από, μεταξύ άλλων, ένα εργαστήριο ραπτικής και textile design, το οποίο φέτος συμπληρώνει 5 χρόνια λειτουργίας.
Το pomegranate, το ρόδι δηλαδή, σύμβολο ενότητας, φιλίας, αλληλεγγύης, συναντάται στη λαϊκή τέχνη πολλών χωρών της Ανατολής, όπως το Ιράν και το Αφγανιστάν. Οι γυναίκες που συμμετέχουν προέρχονται από χώρες όπου αυτό το σύμβολο είναι πολύ έντονο στην κουλτούρα τους.
«Αυτό που κάνουν στην πραγματικότητα αυτές οι γυναίκες είναι να δημιουργούν αντικείμενα που έχουν στοιχεία από τα βιώματά τους».
Οι ωφελούμενες προέρχονται από διαφορετικές χώρες, δεν μιλούν ελληνικά, ενδεχομένως ούτε και αγγλικά, στην αρχή τουλάχιστον. Ποια είναι η κοινή σας γλώσσα και πώς το ίδιο το project εξυπηρετεί τη συνεννόηση;
Κοινή μας γλώσσα είναι η λαϊκή τέχνη. Τα προϊόντα που παράγουμε είναι πάνινες τσάντες –μικρές και μεγαλύτερες–, πορτοφόλια, είδη σπιτιού, όπως μαξιλάρια καναπέ με το κάλυμμά τους και σουπλά.
Κάθε φορά ξεκινάμε από μια χώρα και το «τραπέζι» του σχεδιασμού. Επιλέγουμε δηλαδή μια χώρα, βρίσκουμε τα λαϊκά της μοτίβα και για διάστημα περίπου δύο εβδομάδων βλέπουμε εικόνες, εμπνεόμαστε, φτιάχνουμε τα δικά μας σχέδια, τους δικούς μας χρωματικούς συνδυασμούς.
Μετά, επεξεργάζομαι τα σχέδια στον υπολογιστή και στη συνέχεια τα τυπώνουμε σε υφάσματα και ξεκινάει η παραγωγή. Αυτό που κάνουν στην πραγματικότητα αυτές οι γυναίκες είναι να δημιουργούν αντικείμενα που έχουν στοιχεία από τα βιώματά τους.
«Όλες έχουν τις πεποιθήσεις τους, τις οποίες δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε, αλλά να σεβαστούμε και να βρούμε τρόπο αρμονικής συνύπαρξης».
Από ποιες χώρες έρχονται και ποιο είναι το προφίλ τους;
Από τη Μέση Ανατολή, από την Αφρική… Αυτή τη στιγμή εργάζονται στο Pomegranate Project τρεις γυναίκες από το Ιράν, την Αιθιοπία και το Καμερούν. Αλλά έχουν έρθει από διάφορες χώρες. Έχουν ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα, με τα πόδια, με βάρκες, από την Τουρκία, από πολλά μέρη.
Πολλές γυναίκες έρχονται από συντηρητικά περιβάλλοντα – όπως ο πιο κλειστός, παραδοσιακός κόσμος του Ισλάμ. Κάποιες έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, με σπουδές και διδακτορικά, είναι φυσικοί, χημικοί… Μία από τις πρώτες γυναίκες που ήρθε στο πρόγραμμα ήταν από το Πακιστάν. Χίρα την έλεγαν. Αυτό ήταν το όνομά της δηλαδή, κι εμείς της εξηγούσαμε τι σημαίνει αυτή η λέξη στα ελληνικά. Η Χίρα είχε μείνει ενάμιση χρόνο εδώ πριν φύγει. Συνήθως, βέβαια, μένουν 5-6 μήνες και μετά φεύγουν για τη Γερμανία, την Ελβετία…
Άλλες είναι πολύ νέες γυναίκες, άλλες μεγαλύτερες, άλλες έχουν παιδιά, άλλες όχι. Όλες έχουν όμως τις πεποιθήσεις τους, τις οποίες δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε, αλλά να σεβαστούμε και να βρούμε τρόπο αρμονικής συνύπαρξης.
Βρίσκεται; Γιατί, συχνά, στην κοινωνία δεν βρίσκεται τρόπος συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμών…
Έχουν υπάρξει παρεξηγήσεις με κάτι που δεν κατάλαβε η μία ή κάτι που παρερμηνεύτηκε από μια άλλη, ποτέ όμως δεν ήταν κάτι σοβαρό. Έχουν υπάρξει κάποιες εντάσεις, αλλά δεν είναι συχνές, ούτε διαρκούν, γιατί οι πεποιθήσεις εξηγούνται, δεν επιβάλλονται, δεν κρίνονται.
Φυσικά υπάρχουν προκλήσεις, γιατί συνυπάρχουν γυναίκες από διαφορετικές κουλτούρες και διαφορετικές θρησκείες. Γι’ αυτό και πριν ενταχθεί μια γυναίκα στην ομάδα παραγωγής χειροποίητων αντικειμένων, ατύπως φυσικά, παρατηρούμε τον χαρακτήρα της, όχι τα τυπικά της γνωρίσματα, από ποια χώρα ή θρησκεία είναι, αλλά κατά πόσο είναι συνεργάσιμος άνθρωπος.
Γράφεται, ακούγεται, συζητιέται ο Γολγοθάς των προσφύγων γυναικών –και ανδρών– κατά τη διάρκεια της διαδρομής τους από τη χώρα τους στην Ελλάδα ή αλλού. Γράφονται, ακούγονται, συζητιούνται κακοποιήσεις, βιασμοί, εκμετάλλευση… Ισχύουν και για τις γυναίκες που συμμετέχουν στο Pomegranate Project;
Αυτές οι διαδρομές που περιγράφετε είναι κοινές για πολλές από τις γυναίκες που φτάνουν ως εδώ. Αλλά αυτά εμείς δεν τα συζητάμε. Δεν είμαι αρμόδια η ομάδα για τέτοιες συζητήσεις. Άλλωστε, κάποιες γυναίκες δεν θέλουν να μιλάνε καθόλου για ό,τι έχουν ζήσει, άλλες πάλι λένε κάποια πράγματα. Όπως και να έχει, παρά το γεγονός ότι μπορεί κάποια στιγμή να ξεσπάσουν στη διάρκεια της ψυχοϋποστηρικτικής συνεδρίας τους, για παράδειγμα, δεν μεμψιμοιρούν. Να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους θέλουν.
Πού μπορεί να βρει κανείς τα προϊόντα που φτιάχνετε;
Συμμετέχουμε σε bazaar που γίνονται στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό – κυρίως στην Ελβετία, στη Ζυρίχη. Εκεί στέλνουμε προϊόντα για events που οργανώνονται από τον σύνδεσμο «Giving Women». Έχουμε και το e-shop και ετοιμάζουμε και άλλες νέες συνεργασίες με ελληνικές εταιρείες που ενδιαφέρονται για χονδρική παραγωγή.
Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Pomegranate Project;
Η δυνατότητα ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Ένταξη σημαίνει δυνατότητα να δουλεύεις, ανεξαρτησία, κοινωνικότητα, να νιώθεις ότι ανήκεις κάπου. Οι συμμετέχουσες στον σχεδιασμό και στην παραγωγή χειροποίητων προϊόντων αυτό καταφέρνουν, δουλεύουν και πληρώνονται και ασφαλίζονται κανονικά για τη δουλειά τους.
Ωστόσο, η δυνατότητα συμμετοχής των προσφυγισσών σε αυτό το κομμάτι είναι μικρή. Αυτήν την περίοδο εργάζονται μόλις τρεις γυναίκες. Δεν είναι σταγόνα στον ωκεανό;
Αν έστω και ένας άνθρωπος καταφέρει να πάει ένα βήμα παρακάτω τη ζωή του, το κέρδος είναι πολύ μεγάλο.
*Τα πέντε χρόνια λειτουργίας του Pomegranate Project θα γιορταστούν την Πέμπτη 12/6/25 στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης.
* Μπορείτε να βρείτε το Pomganate Project και στο Instagram εδώ και εδώ.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Η Σεξουαλική Παρενόχληση στην Εργασία δεν Είναι Παίξε Γέλασε
