Ο Παύλος Παυλίδης κάθεται στο κέντρο του στούντιο με την κιθάρα στα χέρια. Γύρω του, οι συνεργάτες του: τα μέλη του συγκροτήματος Hotel Alaska, οι τρεις τραγουδίστριες, το κουαρτέτο εγχόρδων.
Οι μουσικοί ζεσταίνονται, τα όργανα χορδίζονται. Αυτό που ακούγεται είναι γοητευτικά χαοτικό, σαν την παλέτα των ζωγράφων. Κι ένας λευκός καμβάς που δεν ξέρεις τι να περιμένεις.
Δοξαριές στο τσέλο, μια βαθιά dub μπασογραμμή, ομιλίες, γυναικείες φωνές «μπες εσύ στο φα, να μπω στο λα», ηλεκτρονικές λούπες, νότες από το πιάνο, πιατίνια και ρυθμική «μπότα». Το βιολί παίζει δυο μέτρα Vivaldi και ο κιθαρίστας την εισαγωγή του «Sweet Home Alabama».
Ο βόμβος από το μπάσο επιμένει και, χωρίς καμία προειδοποίηση, ακούγεται ήρεμη, καθαρή, καθησυχαστική η φωνή του Παύλου Παυλίδη να τραγουδά τον πρώτο στίχο του «Πέρα από τη Θάλασσα». Η πρόβα για τις μουσικές παραστάσεις στη Στέγη ξεκίνησε.
«Τον ήλιο είχες αγκαλιά, βασιλικό στο χέρι, και προς το μέρος της καρδιάς κάτασπρο περιστέρι».
Αφορμή για τις πέντε αυτές εμφανίσεις στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση είναι η παρουσίαση του ολοκαίνουργιου άλμπουμ του Παύλου Παυλίδη με διασκευές 12 τραγουδιών του σπουδαίου Γιάννη Μαρκόπουλου, στο οποίο προτείνει τη δική του διαδρομή «Πέρα από τη Θάλασσα».
Η συνεργασία είχε αφετηρία το 2019, όταν η κόρη του συνθέτη, Λένγκα Μαρκοπούλου, μετέφερε στον Παύλο την επιθυμία του πατέρα της να διασκευάσει τραγούδια του. Λίγο πριν από την πρόβα είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τον αξιόλογο τραγουδοποιό. Φιλικός, χαλαρός και με αφοπλιστική απλότητα, έλυσε όλες τις απορίες μας.
Αλήθεια, ποιος είναι ο «κοινός τόπος» σας με τον Γιάννη Μαρκόπουλο;
Ο κοινός τόπος ήταν τα τραγούδια. Μου ήταν όλα γνωστά, εκτός από «Τη Μέρα της Πεντηκοστής». Τα τραγούδια ήταν δική μου επιλογή και προέρχονται από όλη τη μουσική πορεία του Γιάννη Μαρκόπουλου, από διαφορετικές δεκαετίες και διαφορετικές δουλειές του. Εκτός από την καθαρή έμπνευση που συναντάει κάποιος στη σύνθεση και στις μελωδίες του μεγάλου μας συνθέτη, είναι και το στιχουργικό κομμάτι που με ενέπνευσε. Ειδικά αν σκεφτείς ότι μιλάμε για τον Ελύτη, τον Φακίνο, τον Χρονά, τον Ελευθερίου, τον Σκούρτη, τον Μύρη…
Ακριβώς επειδή γράφω ο ίδιος τους στίχους στα τραγούδια μου, συνδέομαι με το στιχουργικό κομμάτι και, για μένα, είναι κρίσιμο. Δεν επέλεξα κομμάτια που μου άρεσαν μόνο μουσικά, ως μελωδίες. Ωστόσο, στην παράσταση θα παρουσιάσουμε και δύο ορχηστρικά που δεν υπάρχουν στον δίσκο.
Με ποιο τραγούδι ξεκίνησες και ποιο σου έκλεψε την καρδιά;
Το πρώτο τραγούδι που «έπιασα» ήταν τα «Χίλια Μύρια Κύματα». Ήθελα να ξεκινήσω με κάποιο γνωστό τραγούδι για να δω πόσο θα μπορούσα να μετατοπίσω την ατμόσφαιρα και να βρω τον ρόλο μου.
Αγαπώ καθένα από τα τραγούδια για διαφορετικούς λόγους. Αρμονικά πιο κοντά μου είναι το «Πέρα από τη Θάλασσα». Έχει μια απλότητα στην αρμονία, μια φαινομενική απλότητα καθώς ένα ματζόρε γυρίζει σε μινόρε και ξαφνικά είναι σαν να «στρίβει» ο ουρανός από πάνω μας. Μοιάζουν απλά τα πράγματα που κάνει ο Μαρκόπουλος, αλλά δεν είναι!
Ισχύει ότι επέλεξες το πιάνο αντί της κιθάρας για να γράψεις;
Έτσι, ακριβώς. Η κιθάρα οδηγεί ευκολότερα σε μια ρυθμική κατάσταση. Επειδή στο πιάνο δεν κινούμαι ρυθμικά, αφού δεν έχω τη δεξιοτεχνία που έχω στην κιθάρα, στην ουσία ήταν σαν να άνοιγα λευκές σελίδες και να άρχιζε να σχηματίζεται με πιο ουδέτερο τρόπο αυτό που τελικά γεννήθηκε. Επίσης, κατάλαβα γιατί όλοι οι «κανονικοί», κλασικοί συνθέτες έχουν ένα πιάνο κοντά τους. Αν το στήριζα όλο αυτό στην κιθάρα, θα έβγαινε κάτι διαφορετικό.
Ομολογώ πως, έπειτα από τόσα χρόνια, το πιάνο έχει γίνει το αγαπημένο μου όργανο. Όταν θα μπω στο δωμάτιο να γράψω, θα πάω προς το πιάνο, όχι στην κιθάρα. Είναι πια κάτι σαν διαλογισμός για μένα. Είναι μαγικό όργανο. Αν είχα ένα πιάνο στο σπίτι μου μικρός, θα γινόμουν σίγουρα πιανίστας. Αγαπώ την κιθάρα, όσο θυμάμαι τον εαυτό μου παίζω κιθάρα! Αλλά στο πιάνο αισθάνομαι περισσότερο «σαν στο σπίτι μου».
Άρα, το πιάνο σε βοήθησε στη δημιουργική διαδικασία αλλά έβαλες και λίγο «δύσκολα» στον εαυτό σου;
Όχι, απαραίτητα. Δεν έπαιξα πιάνο στον δίσκο, δεν έκανα τίποτα το δεξιοτεχνικό. Με βοήθησε στην ενορχήστρωση και στην έμπνευση. Με βοήθησε στο πώς θα κινηθώ αρμονικά. Πατούσα δύο νότες στο πιάνο και η φωνή ήταν γυμνή, προχωρούσε. Αυτό έχει μια δυσκολία γιατί σου υπενθυμίζει ότι ήρθε η ώρα να τραγουδήσεις και όχι να κάνεις «τα δικά σου». Ήταν μια άσκηση!
Πότε ξεκίνησε το project;
Ξεκίνησε πριν από την πανδημία. Το δουλεύαμε με τον Χρήστο Λαϊνά και σε ένα τετράμηνο είχαμε φτιάξει 8 από τα 12 κομμάτια. Η πανδημία τα σάρωσε όλα στην επαγγελματική μου ζωή. Τότε κατάλαβα πως ίσως είχε έρθει η ώρα να κλείσει ο κύκλος της μπάντας των B-Movies, η 15χρονη παρέα με αυτούς τους εκπληκτικούς μουσικούς και φίλους. Έτσι κάπως διακόπηκε και το project του Μαρκόπουλου. Δεν μπορούσαμε να συναντηθούμε με τον Χρήστο και έμεινε στα συρτάρια.
Μέσα στην πανδημία θα περίμενε κανείς ότι θα τελείωνα τον δίσκο. Χωρίς να το καταλάβω όμως, έκανα τον προσωπικό μου δίσκο [σ.σ. το «Μαύρο Κουτί»]. Με το που δόθηκε αυτή η θαυμάσια ευκαιρία της παράστασης στη Στέγη, ενεργοποιήθηκε και πάλι το project, που τελικά ολοκλήρωσα το φθινόπωρο.
Είναι σημαντικό ότι ο δίσκος οδηγεί σε αυτή την παράσταση, στην οποία συμμετέχουν καταπληκτικοί καλλιτέχνες. Οι «Hotel Alaska», οι μόνιμοι συνεργάτες μου, το φωνητικό συγκρότημα «Διώνη» από τη Θεσσαλονίκη με καταγωγή από την Ήπειρο, που τραγουδούν από παραδοσιακό ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι μέχρι τις ατμόσφαιρες του Morricone, και ένα καταπληκτικό κουαρτέτο εγχόρδων. Το στοίχημα για το κουαρτέτο αυτό ήταν να γίνει μέρος και προέκταση της παράστασης και, χάρη στην εμπειρία τους, λειτουργούμε σαν να παίζουμε χρόνια μαζί.
Σε ό,τι αφορά το εικαστικό μέρος του άλμπουμ, βλέπουμε άλλο ένα πανέμορφο εξώφυλλο του Στέφανου Ρόκου. Μίλησέ μας για τη συνεργασία σας.
Έχουμε κάνει μαζί το «Ένα Πλοίο που Όλο Φτάνει», το «Μια Πυρκαγιά σε Ένα Σπιρτόκουτο», το «Μαύρο Κουτί» και τώρα το «Πέρα από τη Θάλασσα». Νομίζω ότι φτάσαμε στην κορύφωση της συνεργασίας μας. Κάπως έτσι το λέει και ο Στέφανος.
Έχουμε την αίσθηση ότι μουσικά αυτός ο δίσκος κάτι «ξύπνησε». Διαβάσαμε σχόλια ανθρώπων που τους άρεσε πολύ και άλλων που δεν το βρήκαν ενδιαφέρον. Μέσα σε όλα ακούσαμε και ότι «επιτέλους γίνεται συζήτηση για ένα ελληνικό άλμπουμ!». Η δική μας άποψη είναι ότι θέλει δεύτερο και τρίτο άκουσμα.
Και τέταρτο και πέμπτο θέλει!
Ναι! Και αξίζει να ακουστεί με τον «παλιό», τον «σωστό», τον «τίμιο» τρόπο ακρόασης δίσκων: από την αρχή μέχρι το τέλος. Σαν ενότητα.
Ακριβώς! Το ένα τραγούδι οδηγεί στο άλλο. Ήταν ίσως παραπλανητικό ότι το πρώτο single ήταν τα «Μαλαματένια Λόγια».
Μας θυμίζει την ενότητα που έχει το «Reflections» των Raining Pleasure που «πείραξαν» την αρχική εκδοχή του Χατζηδάκι με τους New York Ensemble.
Καταπληκτική δουλειά, όπως και αυτή που είχε κάνει ο Κωνσταντίνος Βήτα πάνω στο έργο του Χατζηδάκι με το «Transformations». Ας πούμε πως χρειάστηκα χρόνο για να καταλάβω τι έκανε με αυτόν τον δίσκο! Έχει αληθινό ενδιαφέρον η συζήτηση που άνοιξε με αφορμή το «Πέρα από τη Θάλασσα». Τι είναι διασκευή; Ποια είναι τα όρια; Προσωπικά, πιστεύω πως είναι γόνιμο όλο αυτό.
Και για πες, τι είναι για σένα «διασκευή»;
Νομίζω είναι σαφές με αυτόν τον δίσκο [σ.σ. γέλια].
Θα βρίσκεστε στη σκηνή της Στέγης το διάστημα 3-5 Φεβρουαρίου και με διπλές παραστάσεις. Το χαρακτηρίζεις «μουσική παράσταση». Γιατί;
Είναι μια μουσική παράσταση. Θα υπάρχουν εικόνες, κοστούμια, συγκεκριμένο σκηνικό. Η αγωνία μας ωστόσο είναι να μη χάσει το μουσικό της χαρακτήρα, γιατί αυτό θέλουμε να κάνουμε, αλλά και να πλαισιωθεί με έναν ωραίο τρόπο.
Πέρα από τη θάλασσα τι υπάρχει για σένα; Τι ανακάλυψες;
Πέρα από τη θάλασσα πάντοτε υπάρχει η μουσική, αλλά συνειδητοποίησα ότι υπάρχει ένταση στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνείται η μουσική. Για άλλη μια φορά αισθάνθηκα ότι είναι καλό να προσέχουμε αυτά που ακούμε και να μην κάνουμε επιπόλαιες ακροάσεις.
Το συνειδητοποίησα αυτό κάπου στα 18 μου, όταν ανακάλυψα τον Iggy Pop και θεώρησα ότι ήταν ό,τι χειρότερο είχα ακούσει. Τότε τα ακούσματά μου ήταν Bowie, Led Zeppelin και όλα τα γνωστά συγκροτήματα. Ακούγοντας τον Iggy είπα «αυτός δεν ξέρει να τραγουδάει». Έφαγα μια φοβερή σφαλιάρα όταν λίγα χρόνια αργότερα, έχοντας βαρεθεί τους δίσκους μου, έβαλα μια 90άρα κασέτα κι άκουσα τα άλμπουμ του «Zombie Birdhouse», «Idiot» και «Soldier». Τρία αριστουργήματα!
Θυμάμαι να σταματάω ό,τι έκανα, ήταν σαν να τραβήχτηκε μια «κουρτίνα». Τραντάχτηκε η ψυχή μου και κατάλαβα πως μέχρι τότε δεν έβλεπα καθαρά. Αποφάσισα, λοιπόν, να δίνω χρόνο και μετά να κρίνω, για να μην προσπεράσω κάτι αξιόλογο.
«Αν κάτι δεν έχει βάρος ειδικό και αξία, χάνεται. Το παίρνει ο αέρας».
Μήπως το άλμπουμ αυτό είναι και μια καλή ευκαιρία για τη νέα γενιά να γνωρίσει μέσα από τη δική σου ματιά το έργο του Μαρκόπουλου;
Κάποιοι νέοι τον γνωρίζουν τον Μαρκόπουλο κι από άλλους μουσικούς που τον έχουν τραγουδήσει. Π.χ., έχει τραγουδήσει τα «Μαλαματένια Λόγια» και ο Γιάννης Χαρούλης, ο οποίος είναι απίστευτα δημοφιλής στο νεανικό κοινό. Δεν σημαίνει πως τα άκουσαν πρώτη φορά από μένα. Πάντως, νομίζω πως είναι καλό να υπάρχουν όλες αυτές οι εκδοχές, επειδή ο κόσμος που ακούει τη δική μου μουσική ίσως είναι διαφορετικός και είναι πολύ ενδιαφέρον να στήνονται τέτοιες «γέφυρες».
Και στα δικά μου κομμάτια γίνονται διασκευές και χαίρομαι πάρα πολύ! Μπορεί να έχω κι εγώ παρατηρήσεις για το τι και πώς, αλλά μου αρέσει που κάποιος άλλος τα ξεχώρισε και κάνει ακριβώς αυτό που έχει στο μυαλό του με αυτά.
Ανυπομονώ να μας δοθεί η ευκαιρία να συναντηθούμε και να μοιραστούμε αυτό το υλικό που είχαμε την τιμή, εγώ και οι συνεργάτες μου, να αγγίξουμε με τον τρόπο μας. Ανυπομονώ, έχοντας ακέραια την αγωνία του μαθητή, να εμφανιστούμε μπροστά σας και μπροστά στον μεγάλο, τον μυθικό μας δάσκαλο, Γιάννη Μαρκόπουλο, ελπίζοντας ότι φυσήξαμε λίγο απ’ τον αέρα της ψυχής μας στα πανιά των ωραίων του τραγουδιών, έτσι όπως ταξιδεύουν προς το μέλλον [βλ. Ο Παύλος Παυλίδης για το «Πέρα από τη Θάλασσα»].
***
Η πρόβα συνεχίζεται σε καλό κλίμα με δημιουργική αύρα. Ο Παύλος καθοδηγεί την ομάδα στα ηχοτοπία που οραματίστηκε. Η έμπνευση ξεχειλίζει. Οι ατάκες μεταξύ των μουσικών αλλά και αυτές με τις οποίες απευθύνονται στον ηχολήπτη του Studio Prova είναι σουρεάλ: «Κάνε κάτι με το sub», «πρόσεξε το delay», «δεν έχω φωνή», «βάλε μου πλατούλα», «χαμήλωσε τα ψηλά», «δώσε μου στο pad τους άλλους». Εμείς δεν τα κατανοούμε όλα, εκείνοι συνεννοούνται άψογα. Κι όπως κάθε φορά, το να ακούμε ζωντανά τη μουσική να γεννιέται, να ξεδιπλώνεται και να κυριεύει τον χώρο γύρω μας και μέσα μας είναι συναίσθημα πλήρες και μαγικό.
Με προσμονή περιμένουμε να δούμε και να ακούσουμε το τελικό αποτέλεσμα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Επειδή η μουσική μπορεί να μας ταξιδέψει και «πέρα από τη θάλασσα». Και ο καθένας μας –αν αφεθεί με ανοιχτωσιά– θα βρει κάτι διαφορετικό και πολύ δικό του εκεί.
Συντελεστές
Φωνή, Ηλεκτρική κιθάρα: Παύλος Παυλίδης | Ηλεκτρικό μπάσο, bass synth: Δημήτρης Τσεκούρας | Πλήκτρα: Γιώργος Θεοδωρόπουλος | Τύμπανα, electronic percussion (pad): Θάνος Μιχαηλίδης | Ηλεκτρική κιθάρα, synthesizer: Αλέκος Γεωργουλόπουλος | Βιολί, ηλεκτρική κιθάρα: Δημήτρης Χατζηζήσης | Κουαρτέτο εγχόρδων: Μιχάλης Βρέττας (βιολί), Νεφέλη Λιούτα (βιολί), Στέλιος Παπαναστάσης (βιόλα), Σοφία Ευκλείδου (τσέλο) | Φωνητικά: Πολυφωνικό Σχήμα Διώνη (Ειρήνη Κολιούση, Παναγιώτα Κολιούση, Ανθή Κύρκου)
Σκηνοθεσία: Χρήστος Σαρρής | Βοηθός σκηνοθέτη: Σμαράγδα Δογάνη | Σκηνικά: Λουκάς Μπάκας | Σχεδιασμός φωτισμών: Ελίζα Αλεξανδροπούλου | Ενδυματολόγος: Ηλέκτρα Σταμπουλού | Κινησιολογία: Σοφία Μαυραγάνη | Συνεργάτιδα του Λουκά Μπάκα: Φιλάνθη Μπουγάτσου | Βοηθός φωτιστή: Τζάνος Μάζης | Ηχοληψία FOH: Δημήτρης Δημητριάδης / STAGE: Δημήτρης Κωνσταντινίδης
Visuals: Sagans, Τάσος Κουβέλης, Δημήτρης Ζιβόπουλος | DOP: Κοραλία Δογάνη | Βοηθός video crew: Αντρέας Μάρκου | Βοηθός παραγωγής: Αγγελική Αυγέρη | Μοντάζ: Τρύφωνας Καρατζίνας | Color: Μάνθος Σάρδης | Μακιγιέζ: Μόρφη Μενεμένογλου
Χορευτές: Zandile Ngubane, Irene Adwoa Sackey, Helene Habia Nzanga, Jane Njeri Mwaura, Σταυρούλα Κυριακίδου | Μουσικοί: Dauda Conteh, Justus Malesi, Yorro Keita | Υπεύθυνοι παραγωγής: Δήμητρα Χατζηχαραλάμπους, Βασίλης Μπακατσής
Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, United We Fly | Κοσμήματα από τη συλλογή του παραχώρησε το Τμήμα Εθνικών Ενδυμασιών του Λυκείου των Ελληνίδων
Πληροφορίες
3-5 Φεβρουαρίου 2023 | Παρασκευή 20:30 / Σάββατο και Κυριακή 20:30 και 23:00 | Διάρκεια: 90′ | Στέγη Ιδρύματος Ωνάση: Συγγρού 107
Το πρόγραμμα τροποποιήθηκε εξαιτίας της 48ωρης απεργίας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος.
* To άλμπουμ «Πέρα Από τη Θάλασσα» κυκλοφορεί από την United We Fly.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Άγγελος Τριανταφύλλου: «Η Ελευσίνα Έχει πια Δικό της Στίγμα»
Ο Γιάννης Παπαγεωργίου και ο Αστικός Λαϊκός Πολιτισμός του
Εκδηλώσεις στο Μεγάρο Μουσικής Αθηνών το Πρώτο Τρίμηνο του 2023
