Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά των Κυκλάδων αντικατοπτρίζει την πλούσια ιστορία της περιοχής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Κληρονομιά που έχει συμβάλλει σημαντικά στη διαμόρφωση της ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας.
Όλοι μας παρατηρούμε την αρχιτεκτονική των παραδοσιακών σπιτιών, τις τοπικές τέχνες, τις γιορτές που αντανακλούν τα ήθη και τα έθιμα κάθε νησιού στο οποίο ταξιδεύουμε. Τι θα γινόταν αν αυτός ο πολιτισμός χανόταν; Πώς μπορούμε να διαφυλάξουμε αυτή την «κοινή κληρονομιά» με τον καλύτερο δυνατό τρόπο;
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Η Θεανώ-Δαμιάνα Αγαλόγλου, project manager της πρωτοβουλίας «Cycladic Identity», μας παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη όπου μας εξηγεί πως στόχος της ενέργειας αυτής είναι η κληρονομιά να μείνει αναλλοίωτη και για τις επόμενες γενιές. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες-Δημόσια Διοίκηση στο ΕΚΠΑ και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στις Διεθνείς Σχέσεις στο London School of Economics and Political Science (LSE). Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ως project manager της πρωτοβουλίας «Cycladic Identity» εργάζεται από τον Νοέμβριο του 2023.
Μπορείτε να κάνετε μια επισκόπηση της πρωτοβουλίας «Cycladic Identity» και των πρωταρχικών της στόχων;
Ως πλατφόρμα προσέλκυσης και κατανομής πόρων, το «Cycladic Identity» έχει ως στόχο την υποστήριξη της πλούσιας κληρονομιάς των Κυκλάδων και την ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων με στόχο τη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη της μοναδικής κυκλαδικής ταυτότητας.
Οι κύριοι άξονες της πρωτοβουλίας είναι ο Πολιτισμός, η Βιοποικιλότητα και η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά. Το «Cycladic Identity» συνεργάζεται ενεργά με τις τοπικές αρχές και τους φορείς των νησιών, ενώ στοχεύει στη συνέχιση επιτυχημένων προγραμμάτων και την υποστήριξη νέων πρωτοβουλιών που ανταποκρίνονται στις τρέχουσες ανάγκες.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Ένας επιπλέον στόχος είναι η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας για τη σημασία της κυκλαδικής ταυτότητας, ενθαρρύνοντας τους κατοίκους να αισθάνονται περήφανοι γι’ αυτήν και να συμβάλλουν στην προστασία της.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, η πρωτοβουλία λαμβάνει σημαντική υποστήριξη από τη Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία συνεισφέρει στη χρηματοδότηση και τη στρατηγική καθοδήγηση.
Ιδιαίτερη είναι η συμβολή της Επιστημονικής Επιτροπής, η οποία αναλύει τις ανάγκες των νησιών και χρηματοδοτεί προγράμματα μέσω αντικειμενικής αξιολόγησης. Τα μέλη αυτής της επιτροπής περιλαμβάνουν τον δρ Δημήτρη Αθανασούλη, τον δρ Michael Boyd, τον κ. Δημήτρη Καραβέλλα και τη δρ Αγγελική Κοσμοπούλου. Αυτοί οι επιστήμονες συνεισφέρουν με την εμπειρία και τις γνώσεις τους στο έργο του «Cycladic Identity».
Photo Credit: ® Yannos Κourayos
Τι ενέπνευσε το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης να ξεκινήσει αυτή την πρωτοβουλία και τι ρόλο παίζει το μουσείο στη διατήρηση της άυλης πολιτιστικής κυκλαδικής κληρονομιάς;
Από την ίδρυσή του το 1986, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης προσφέρει σημαντικό πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο στην ελληνική κοινωνία μέσα από εμβληματικές εκθέσεις και πρωτοπόρα εκπαιδευτικά και κοινωνικά προγράμματα.
Αναγνωρίζοντας ότι η ύπαρξή του οφείλεται στον κυκλαδικό πολιτισμό, η ανάγκη επέκτασης της αποστολής του με δράσεις που εκφράζουν έμπρακτα την ευγνωμοσύνη στα νησιά έγινε εντονότερη τα τελευταία χρόνια.
Το 2022, με απόλυτο σεβασμό στα νησιά των Κυκλάδων, γεννήθηκε στο μουσείο η πρωτοβουλία «Cycladic Identity», μια ιδέα της προέδρου του μουσείου Κασσάνδρας Μαρινοπούλου.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά των Κυκλάδων περιλαμβάνει ποικίλα στοιχεία που είτε υπάρχουν διάχυτα στη ζωή του τόπου είτε αποτελούν σημεία αναφοράς στον χρόνο και αφορμή για εορταστικές συναντήσεις. Η μεταβίβαση αυτής της ταυτότητας στις επόμενες γενιές είναι υψίστης σημασίας και εδώ ακριβώς έγκειται ο ρόλος του μουσείου.
Ποια είναι τα έργα ή οι δραστηριότητες που έχει αναλάβει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας;
Στο ξεκίνημα της δράσης του, το «Cycladic Identity» απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση γνωριμίας στους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης των νησιών, παρουσιάζοντας το όραμα και τον μηχανισμό λειτουργίας του.
Παράλληλα, στις αρχές του 2023, συνομίλησε με φορείς και τους προσκάλεσε να υποβάλουν προτάσεις για χρηματοδότηση προγραμμάτων. Οι αιτήσεις αξιολογήθηκαν βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων από τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής και εγκρίθηκαν από τα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Προκρίθηκαν εννέα προγράμματα σε οκτώ νησιά των Κυκλάδων: Αμοργό, Άνδρο, Δονούσα, Ίο, Κέα (δύο προγράμματα), Μύκονο, Πάρο και Σίκινο. Κάποια από τα προγράμματα έχουν ήδη ολοκληρωθεί, και έχουμε αρχίσει να βλέπουμε τα πρώτα απτά αποτελέσματα.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Προς το τέλος του 2023 διευρύναμε το δίκτυο συνεργαζόμενων φορέων και απευθύναμε μια δεύτερη πρόσκληση, από την οποία προκρίθηκαν έξι προγράμματα σε πέντε νησιά των Κυκλάδων: Σίκινο, Σύρο, Σίφνο, Αμοργό (δύο προγράμματα), και ένα διακυκλαδικό πρόγραμμα που αφορά περισσότερα από ένα νησιά.
Τα νέα προγράμματα έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στο 2025. Οι προτάσεις αυτές ξεχώρισαν για τη συμβολή τους στη διατήρηση της κληρονομιάς των νησιών, την πρωτοτυπία τους και τον εκτιμώμενο θετικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες και τους επισκέπτες τους.
Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις για την πολιτιστική κληρονομιά των Κυκλάδων και πώς η πρωτοβουλία του «Cycladic Identity» θα αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις;
Το τοπίο των Κυκλάδων είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστο από τις σημερινές προκλήσεις.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι ο υπερτουρισμός. Παρά την οικονομική ανάπτυξη που επιφέρει, η έλλειψη σχεδιασμού της φέρουσας ικανότητας κάθε νησιού οδηγεί σε επιβάρυνση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Κατά τις περιόδους αιχμής παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα τόσο στις υποδομές απορριμμάτων όσο και στα δίκτυα ύδρευσης.
Η κλιματική αλλαγή, με την άνοδο της θερμοκρασίας, την αύξηση της ξηρασίας και τη μείωση των βροχοπτώσεων, αποτελεί επίσης από τις μεγαλύτερες δυσκολίες των ημερών. Επιπλέον, η ανεξέλεγκτη δόμηση αλλοιώνει το αυθεντικό αρχιτεκτονικό τοπίο των νησιών.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Ωστόσο, η πρωτοβουλία «Cycladic Identity» θα συνεχίσει να αναδεικνύει τις θετικές ιστορίες που διαδραματίζονται στα νησιά και στοχεύουν στη διαφύλαξη του μνημειακού αποθέματος, της χλωρίδας και της πανίδας, καθώς και των εθίμων και των παραδόσεων των τοπικών κοινωνιών.
Ταυτόχρονα, προωθούμε δράσεις ευαισθητοποίησης στους κατοίκους των νησιών, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα των ολοκληρωμένων προγραμμάτων.
Υπάρχουν συνεργασίες με άλλους οργανισμούς, ιδρύματα ή κυβερνητικούς φορείς που υποστηρίζουν τις προσπάθειές σας;
Πιστεύουμε ακράδαντα στην ισχύ εν τη ενώσει, και η δημιουργία συνεργειών με άλλους οργανισμούς, ιδρύματα ή κυβερνητικούς φορείς αποτελεί μέρος του στρατηγικού μας σχεδιασμού, ώστε οι δράσεις μας να έχουν μεγαλύτερο πολλαπλασιαστικό όφελος.
Μία από τις συνεργασίες που ανακοινώθηκαν πρόσφατα είναι το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, η οποία ανοίγει τεράστιες προοπτικές για την έρευνα και τη μελέτη του κυκλαδικού πολιτισμού, καθώς και για τη διάσωση και την προβολή του υλικού και άυλου πολιτισμού των Κυκλάδων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Πώς μπορούν εθελοντές, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, να εμπλακούν ή να συμβάλλουν στη διατήρηση της κυκλαδικής κληρονομιάς μέσω της πρωτοβουλίας;
Σε αυτή τη φάση, στα νησιά των Κυκλάδων πραγματοποιούνται έργα που ενσωματώνουν εθελοντές στην ομάδα υλοποίησής τους. Αυτή η προσέγγιση αντιπροσωπεύει έναν εξαιρετικό τρόπο για να αλληλεπιδρά κάποιος με τη γνώση που προσφέρουν τα νησιά και οι κάτοικοί τους.
Ενδεικτικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι το έργο «Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Αμοργός – Καταγραφή Παραδόσεων», το οποίο λαμβάνει χρηματοδότηση στην Αμοργό. Αυτό το έργο χρησιμοποιεί σύγχρονα μέσα για να καταγράψει τις μαρτυρίες γυναικών και ανδρών σε χωριά του νησιού, προστατεύοντας έτσι τον πλούτο ιστοριών και παραδόσεων της Αμοργού.
Η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Αμοργού (πλέον Δήμος Αμοργού), ως φορέας υλοποίησης και συντονιστής του έργου, συνεργάζεται με τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Σημωνίδης», τον Αθλητικό-Ναυτικό-Πολιτιστικό Όμιλο Αμοργού και τον Πολιτιστικό & Περιβαλλοντολογικό Σύλλογο Θολαριών «Αρχαία Βίγλα» για τις ανάγκες του έργου. Επιπλέον, νέοι και νέες της Αμοργού προσφέρουν εθελοντική συμμετοχή για την καταγραφή αυτή.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Τέλος, είμαστε σε αναζήτηση εθελοντών που επιθυμούν να συνδράμουν στο έργο της πρωτοβουλίας μας. Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να ενημερωθούν για τις δράσεις μας από την ιστοσελίδα μας και να επικοινωνήσουν μαζί μας.
Μπορείτε να μοιραστείτε κάποια ενέργεια που ήδη εφαρμόσατε σε κάποιο νησί και είχε θετική επίδραση στους ντόπιους; Πώς ένιωσαν οι ίδιοι;
Το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών ανέπτυξε το έργο «Ακούστε την Ιστορία» παράγοντας είκοσι podcast με πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις, που συνδέονται με την προφορική παράδοση και τη μυθολογία της Κέας.
Αυτές οι ιστορίες είναι προσβάσιμες σε κάθε ενδιαφερόμενο μέσω κινητού τηλεφώνου ή άλλου ηλεκτρονικού μέσου, σκανάροντας έναν κωδικό QR που τους κατευθύνει στον σύνδεσμο κάθε ιστορίας. Τα QR code τοποθετήθηκαν σε επιγραφές σε εμφανή σημεία δημόσιων χώρων του νησιού.
Anemon Productions-®Museum of Cycladic Art
Εντυπωσιακό είναι ότι από τις 14 Δεκεμβρίου 2023 που δημοσιεύτηκε η πρώτη ιστορία μέχρι τις 24 Μαΐου 2024 που έγινε η μέτρηση, ο συνολικός αριθμός ακροάσεων έφτασε τις 57,868. Το 85% αυτών πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα και το 15% σε 115 χώρες παγκοσμίως.
Η τοπική κοινωνία υποστήριξε θερμά το πρόγραμμα, καθώς αναγνώρισε τη σημασία της ανάδειξης και διάδοσης των μύθων, παραμυθιών και λαϊκών ιστοριών που έχουν καταγραφεί στην Κέα. Αυτό αποτυπώθηκε και στην επιτυχημένη παρουσίαση του έργου τον Απρίλιο στο θέατρο «Αντώνης Ζουλός» και στον αφηγηματικό περίπατο που ακολούθησε μέσα από τα παραδοσιακά σπίτια του οικισμού, διασχίζοντας τα στενά δρομάκια και το λιθόστρωτο μονοπάτι.
- Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε το www.cycladicidentity.gr.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Με Αφετηρία τους Καλαρρύτες στα Μαγευτικά Τζουμέρκα
#BraveNewHospitality με Πρωταγωνιστή τη Βιωσιμότητα
Δάφνη Τσεβρένη | Ο Πολιτιστικός Τουρισμός Είναι Έργο σε Εξέλιξη
