Για πολλά χρόνια οι άνθρωποι αρνούνταν να προφέρουν το όνομά του, λες και η επίκλησή του θα ήταν αρκετή για να βλάψει. Δεν χρησιμοποιούσαν καν λέξεις με αποτρεπτική σημασία, παρά λέξεις που τον χαρακτηρίζουν μόνο. Ήταν και είναι η κακιά αρρώστια. Εκείνη που γεννιέται στα κύτταρά μας και τα εμποδίζει να λειτουργήσουν σωστά.
Και ενώ στη μάχη με τον καρκίνο έχουμε ευοίωνα αποτελέσματα σε σχέση με παλιότερα, τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία είναι ανησυχητικά, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους.
Τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου στις γυναίκες κάτω των 50 ετών το 2002 ήταν κατά 51% υψηλότερα από ό,τι στους άνδρες, ενώ τώρα είναι κατά 82%. Από την άλλη, συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των νέων που διαγιγνώσκεται με καρκίνο, ενώ προβλέπεται σε αυτή την ηλικιακή ομάδα να αυξηθεί παγκοσμίως έως το 2030 κατά 30%.
«Κάθε λεπτό, τέσσερις γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού παγκοσμίως και μία γυναίκα πεθαίνει από τη νόσο, στατιστικά στοιχεία που χειροτερεύουν συνεχώς», δήλωσε η δρ Joanne Kim, επιστήμονας της IARC, που συμμετείχε στη συγγραφή πρόσφατης έκθεσης. Tα κρούσματα καρκίνου του μαστού αναμένεται να αυξηθούν κατά 38% παγκοσμίως έως το 2050, ενώ όλο και περισσότερο εμφανίζονται σε νεότερες γυναίκες απ’ ό,τι παλιότερα.
Βέβαια, η σχέση μεταξύ της επιβίωσης από τον καρκίνο του μαστού και της οικονομικής ανάπτυξης είναι έντονη: στις χώρες υψηλού εισοδήματος, το 83% των γυναικών επιβιώνουν, ενώ στις χώρες χαμηλού εισοδήματος περισσότερες από τις μισές γυναίκες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού πεθαίνουν από αυτόν.
Οι κλασικοί παράγοντες κινδύνου δεν φαίνεται να εξηγούν πλήρως την αύξηση των πρώιμων καρκίνων.
Άραγε, πού Οφείλεται Αυτή η Αύξηση;
Ο ΠΟΥ αναφέρει πως περίπου για το ένα τρίτο των θανάτων από καρκίνο ευθύνεται η χρήση καπνού, ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος, η κατανάλωση αλκοόλ, η χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, αλλά και η ατμοσφαιρική ρύπανση, ιδίως για τον καρκίνο του πνεύμονα. Οι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, από τα γονίδια με τα οποία γεννιέται κάποιος μέχρι τις ανθυγιεινές συνήθειες που υιοθετεί, μπορούν να επιταχύνουν τη φυσική υποβάθμιση των κυττάρων, τα οποία με την πάροδο του χρόνου αποκτούν γενετικές μεταλλάξεις και, καθώς χάνουν την ικανότητά τους να επιδιορθώνουν τις βλάβες, καταλήγουν με την πάροδο των χρόνων να γίνουν καρκινικά.
Όλοι αυτοί οι «συνήθεις ύποπτοι», ωστόσο, δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν την αύξηση των καρκίνων, λένε οι επιστήμονες. Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι κάποιο στοιχείο −ή ίσως συνδυασμός στοιχείων− της σύγχρονης ζωής αρρωσταίνει σταδιακά τους νεότερους ενήλικες. Και αυτή τη στιγμή κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα τι είναι αυτό. Για παράδειγμα, νεαρές, μη καπνίστριες γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του πνεύμονα σε παράξενα υψηλούς αριθμούς. Ή ασθενείς εξαιρετικά υγιείς: χορτοφάγοι, μαραθωνοδρόμοι, μανιώδεις κολυμβητές.
Και ενόσω οι διαγνώσεις διασημοτήτων όπως η Kate Middleton, ο Chadwick Boseman, ο Dwyane Wade και η Olivia Munn συγκεντρώνουν την προσοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης, οι επιστήμονες αγωνίζονται να απαντήσουν στην ερώτηση γιατί ο καρκίνος, ιστορικά μια ασθένεια της τρίτης ηλικίας, εμφανίζεται όλο και συχνότερα στους νέους.
Μεταξύ των υποθέσεων και των θεωριών που αναπτύσσονται για να εξηγήσουν την αύξηση των καρκίνων στις νεότερες ηλικίες, πολλοί επιστήμονες αναφέρονται στη σύγχρονη διατροφή, που περιλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, κόκκινο κρέας και αλκοόλ.
Συχνότεροι οι Καρκίνοι του Μαστού και του Παχέος Εντέρου
Στις ΗΠΑ, ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο κοινός τύπος πρώιμης έναρξης νόσου, αλλά η αύξηση των καρκίνων που επηρεάζουν τα πεπτικά όργανα −όπως του παχέος εντέρου, του ορθού, του παγκρέατος και του στομάχου− είναι εντυπωσιακή σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα. Στην πραγματικότητα, οι σημερινοί νεαροί ενήλικες έχουν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνο του παχέος εντέρου −και τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνο του ορθού− από όσους γεννήθηκαν γύρω στο 1950, σύμφωνα με έρευνα.
Ο Frank Frizelle, χειρουργός παχέος εντέρου και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο το Otago στη Νέα Ζηλανδία, όταν κλήθηκε να θεραπεύσει εντυπωσιακό αριθμό νεαρών ασθενών νεαρούς ασθενείς ερεύνησε σχολαστικά τα εθνικά δεδομένα υγείας και ανακάλυψε πως Νεοζηλανδοί κάτω των 50 ετών διαγιγνώσκονταν συχνότερα με καρκίνο του παχέος εντέρου από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Περαιτέρω έρευνα του Frizelle σε πληθυσμούς στη Σουηδία και στη Σκωτία έδειξε το ίδιο. Έτσι, σχηματίστηκε μια αρκετά μεγάλη εικόνα από τρεις διαφορετικές χώρες, με διαφορετικούς πληθυσμούς και προκλήσεις για την υγεία.
Ο δρ Mendelsohn από το Κέντρο Καρκίνου Memorial Sloan Kettering (MSK) αναφέρει πως επίσης πως διαπίστωσαν ότι τα νεότερα άτομα με καρκίνο του παχέος εντέρου έχουν λιγότερη ποικιλομορφία στο μικροβίωμά τους από ό,τι οι μεγαλύτεροι ασθενείς και πως σύνθεσή του είναι επίσης διαφορετική − περισσότερη ποικιλομορφία σημαίνει γενικά καλύτερη υγεία.
Έχει γίνει σαφές πια ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες μόνο χώρες, ούτε στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι νέοι σε όλο τον κόσμο προσβάλλονται από πολλά διαφορετικά είδη καρκίνου με ανησυχητικά υψηλά ποσοστά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι διαγνώσεις και οι θάνατοι που σχετίζονται με καρκίνους πρώιμης έναρξης −σε ασθενείς κάτω των 50 ετών− αυξήθηκαν κατά 79% και 28%, αντίστοιχα, από το 1990 έως το 2019.
Συνολικά, ο καρκίνος εξακολουθεί να είναι συντριπτικά ασθένεια των ηλικιωμένων. Μέχρι τώρα, το 88% των ανθρώπων στις ΗΠΑ που διαγνώστηκαν με καρκίνο ήταν 50 ετών και άνω και το 59% ήταν 65 ετών και άνω. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δημογραφικά στοιχεία αλλάζουν και η ανησυχητική αύξηση παρατηρείται στις ηλικίες κάτω των 50 ετών, που απειλούνται περισσότερο από 17 τύπους καρκίνου.
Το 40% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί, αν εφαρμοστούν όσα ήδη γνωρίζουμε. Ωστόσο, επί του παρόντος, μόνο το 3 % των προϋπολογισμών για την υγεία δαπανάται για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών.
Υποθέσεις και Θεωρίες
Μεταξύ των υποθέσεων και των θεωριών που αναπτύσσονται για να εξηγήσουν την αύξηση των καρκίνων στις νεότερες ηλικίες, πολλοί επιστήμονες αναφέρονται στη σύγχρονη διατροφή, που περιλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, κόκκινο κρέας και αλκοόλ, τα οποία οδηγούν και σε αύξηση του βάρους, επίσης παράγοντα κινδύνου. Οι τροφές που τρώμε ή τα αντιβιοτικά μπορούν να επηρεάσουν το μικροβίωμα του εντέρου και άρα τη συνολική υγεία.
Άλλοι ερευνητές κατηγορούν τα μικροπλαστικά που εισχωρούν στον οργανισμό μας, ενώ ενδέχεται να ευθύνονται και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, καθώς τα πάντα, από τα καλλυντικά μέχρι τις συσκευασίες τροφίμων, περιέχουν ουσίες μη ασφαλείς για πολλούς ερευνητές. Ακόμη και η σχεδόν συνεχής έκθεσή μας στο τεχνητό φως θα μπορούσε να διαταράσσει τους βιολογικούς μας ρυθμούς με τρόπους που έχουν βαθιές συνέπειες στην υγεία, καταλήγουν ορισμένες έρευνες.
Προς το παρόν, όλα αυτά είναι απλώς υποθέσεις. Κάποιες μπορεί να αποδειχθούν λάθος, ενώ είναι επίσης πιθανό διαφορετικοί παράγοντες κινδύνου να συνδέονται με διαφορετικούς καρκίνους, λέει ο Frizelle. Η έρευνά του για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, για παράδειγμα, υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει μια δυσλειτουργική σχέση μεταξύ μικροπλαστικών, ορισμένων τροφίμων και ορισμένων τύπων βακτηρίων του εντέρου. Και πιστεύει ότι το επικαλυπτόμενο παζλ των παραγόντων κινδύνου είναι μια πιο πιθανή εξήγηση από οποιαδήποτε συνήθεια στον τρόπο ζωής που οδηγεί σε δραματική αύξηση των καρκίνων. Όταν μάλιστα οι νεότερες γενιές ακολουθούν, από πολλές απόψεις, πιο υγιεινές συνήθειες από ό,τι οι πρόγονοί τους, π.χ. το κάπνισμα.
Καλύτερες Διαγνώσεις, πιο Σύγχρονες Θεραπείες
Το ενθαρρυντικό είναι πως είναι δυνατές πια οι πρώιμες διαγνώσεις χάρη στα πολύ πιο εξελιγμένα εργαλεία, που επιτρέπουν πιο ακριβείς απεικονίσεις, και άρα η έγκαιρη αντιμετώπιση της ασθένειας. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια έχουν τροποποιηθεί και ορισμένα πρωτόκολλα προσυμπτωματικού ελέγχου ώστε να περιλαμβάνουν νεότερους ενήλικες. Για παράδειγμα, ήδη από το 2018 η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συνέστησε οι κολονοσκοπήσεις να ξεκινούν από την ηλικία των 45 ετών αντί στα 50. Και σίγουρα, η πρόοδος στην αντιμετώπιση της αρρώστιας έχει διανύσει πολύ μεγάλη απόσταση απ’ ό,τι παλιότερα.
Κάτι που διαβάζουμε στη σχετική σελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μας κάνει επίσης να αισιοδοξούμε, αλλά και να προβληματιστούμε βαθιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 40% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί, αν εφαρμοστούν όσα ήδη γνωρίζουμε. Ωστόσο, επί του παρόντος, μόνο το 3 % των προϋπολογισμών για την υγεία δαπανάται για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Γιατί Αυξήθηκε η Βρεφική Θνησιμότητα στις ΗΠΑ
