Η επιχειρηματικότητα χρειάζεται χρηματοδοτικά κεφάλαια για να αναπτυχθεί. Ειδικά σήμερα που το παγκόσμιο περιβάλλον είναι αβέβαιο και παρουσιάζει πρωτόγνωρες προκλήσεις. Η στήλη Working Girl φιλοξενεί αυτόν το μήνα τη Μυρτώ Παπαθάνου, μια από τις λίγες Ελληνίδες που ηγούνται χρηματοδοτικών σχημάτων Venture Capital με εστίαση στην τεχνολογική καινοτομία.
Με σημαντική καριέρα στα χρηματοοικονομικά στο Λονδίνο, επέστρεψε στην Ελλάδα και από το 2017 συμμετέχει ως partner στο Metavallon VC. Το Metavallon διαχειρίζεται κεφάλαια 55 εκατομμυρίων ευρώ και έχει χρηματοδοτήσει 33 νεοφυείς εταιρείες τεχνολογίας με κεφάλαια από 200.000 έως 2,5 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι εταιρείες του χαρτοφυλακίου έχουν αντλήσει επιπλέον πάνω από 100 εκατομμύρια ευρώ από εξωτερικούς χρηματοδότες.
Η Μυρτώ έχει επίσης σημαντική κοινωνική δράση. Υπήρξε συνιδρύτρια της Εthelon, συνεργάζεται με την AFI (τον πρώτο οργανισμό μικροπιστώσεων στην Ελλάδα) και έχει δραστηριοποιηθεί στην οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών στην Κένυα και τη Νικαράγουα. Κατέχει BSc Οικονομικών από το City University, MSc σε Χρηματοοικονομικά από το Imperial College και MBA από το INSEAD.
Σύστησέ μας τη Μυρτώ, ποια είναι η Μυρτώ Παπαθάνου;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Πέρασα 10 χρόνια στο εξωτερικό, όπου σπούδασα και δούλεψα σε επενδυτικές τράπεζες. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκα σε εταιρείες τεχνολογίας σε ρόλους finance/operations μέχρι το 2018, όταν μαζί με τους συνεταίρους μου ξεκινήσαμε τη Metavallon.
Εκτός της Metavallon, από το 2012 ασχολούμαι με την AFI, η οποία υποστηρίζει ανθρώπους χωρίς πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα με χαμηλότοκα δάνεια προκειμένου να ξεκινήσουν τη δική τους δουλειά. Τα τελευταία 3 χρόνια συμμετέχω στο ΔΣ του Ομίλου Θράκης, ένα απίστευτο σχολείο για την παραγωγή και τη βιομηχανία και πρότυπο καλοδιοικούμενου ομίλου.
Πιστεύω στον ρόλο του ενεργού πολίτη και κατά καιρούς έχω ασχοληθεί με διάφορα μη-κερδοσκοπικά project, όπως η ethelon, το WomenOnTop, το La French Tech κ.ά. Μέσα από αυτές οι δράσεις έχω συνεργαστεί με μοναδικούς ανθρώπους με τους οποίους δεν θα είχα την ευκαιρία να συνυπάρξω διαφορετικά.
Έχω 4 παιδιά, μου αρέσει το σπίτι να έχει φασαρία, κόσμο και ακαταστασία και, συνήθως, παίρνω ενέργεια από αυτό. Αγαπάω τα ταξίδια, τα βουνά, τη μουσική και το διάβασμα. Νομίζω ότι είμαστε όλοι πολύπλευροι και δεν χρειαζόμαστε φυλές – έγραψα κάτι σχετικό στις «Επικίνδυνες» παλιότερα.
Είσαι μια από τις λίγες γυναίκες στην Ελλάδα που ηγούνται επενδυτικών σχημάτων. Τι σε ενέπνευσε να ασχοληθείς με τις χρηματοδοτήσεις στη νεοφυή επιχειρηματικότητα και τι έμαθες στην πορεία αυτή;
Νομίζω ότι, επειδή μεγάλωσα σε επιχειρηματικό σπίτι, μερικά πράγματα έγιναν αυτόματα. Πάντα θεωρούσα ότι η επιχειρηματικότητα είναι το φυσιολογικό, η αυτόματη επιλογή. Και η επιχειρηματικότητα, κατά τη γνώμη μου, έχει τα εξής στοιχεία: Ευθύνη. Ταύτιση. Σχέση απόδοσης-ανταμοιβής. Ρίσκο. Δημιουργία. Χαρά. Διακυμάνσεις απολαβών. Χρέος απέναντι στους εργαζόμενους. Ηγεσία. Άγχος. Απογοήτευση. Όλα φυσιολογικά.
Στον χώρο της τεχνολογίας, τα πράγματα είναι ακόμα πιο συναρπαστικά, επειδή όταν αναπτύσσεται εξαγώγιμη καινοτομία ο ανταγωνισμός είναι πολυ-επίπεδος. Τα εξωτερικά κεφάλαια μπορούν τότε να επιταχύνουν τους ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά και την πρόσβαση σε δυνητικούς πελάτες, που πλέον είναι εταιρείες και καταναλωτές από όλο τον κόσμο.
Για παράδειγμα, πριν ξεκινήσω τη Metavallon δούλευα σε όμιλο υψηλής τεχνολογίας στον χώρο της αεροδιαστημικής και άμυνας – το γνωστικό και ανθρώπινο δυναμικό σε επίπεδο R&D για την παραγωγή εξαγώγιμης καινοτομίας ήταν εντυπωσιακό, σε δύσκολους, κάθετους τομείς όπως τα ηλεκτρο-οπτικά, οι ημιαγωγοί, η μικροηλεκτρονική κ.λπ.
Παράλληλα, έβλεπα την ανάπτυξη υψηλής τεχνολογίας από πολλές μικρότερες εταιρείες που είτε αδυνατούσαν να τη μεταφράσουν σε προϊόν είτε δεν ήξεραν πώς να προσεγγίσουν εμπορικά τη διάθεσή της. Η πρόσβαση σε κεφάλαια μέσω VC παίζει καταλυτικό ρόλο, καθώς επιτρέπει σε τέτοιες εταιρείες να ενσωματώσουν εμπορικά στελέχη, ιδανικά να μάθουν και να αναλάβουν μεγαλύτερα ρίσκα προϊοντικής, τεχνολογικής, εμπορικής ή γεωγραφικής επέκτασης.
Εκτός από κεφάλαια, η συνεργασία με επαγγελματίες VC προσφέρει πολύτιμες εμπειρίες στους νέους επιχειρηματίες ώστε να μη χρειαστεί να κάνουν όλα τα λάθη μόνοι τους και να μάθουν από δικά μας λάθη ή λάθη άλλων. Και όσο πολλαπλασιάζονται οι ομάδες που δραστηριοποιούνται στην τεχνολογία τόσο περισσότερες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια. Είμαι πολύ χαρούμενη που έχουμε την ευκαιρία να τους υποστηρίζουμε μέσω της Metavallon VC.
Πώς θα περιέγραφες την επενδυτική σου φιλοσοφία; Ποιες είναι οι προσωπικές αξίες που φέρνεις στον ρόλο σου στη Metavallon;
Ο ρόλος του επενδυτή VC, όπως τον αντιλαμβάνομαι εγώ, κατ’ αρχάς φέρει τη δέσμευση προς τους επενδυτές μας για δημιουργία υπεραξίας. Το 2018 ξεκινήσαμε σαν μια νέα, άπειρη ομάδα σε έναν χώρο που τότε δεν είχε φέρει αποτελέσματα. Θα ήθελα να επιστρέψω την εμπιστοσύνη τους. Η επόμενη δέσμευσή μας είναι προς τους ιδρυτές των εταιρειών που χρηματοδοτούμε. Μαζί με τα πρώτα χρήματα τους υποσχεθήκαμε ότι θα τους υποστηρίξουμε να μεγαλώσουν την εταιρεία τους. Κι αυτό πρέπει να κάνουμε.
Η επιχειρηματική διαδρομή είναι μακροπρόθεσμη. Μια καλή εταιρεία χρειάζεται πολύ χρόνο και πολύ κόπο. Αν η επιχειρηματική ομάδα έχει την επιμονή και υπομονή να εκτελέσει σωστά και τη φιλοδοξία να εκπληρώσει το όραμά της, θα δημιουργήσει αξία – και αυτό μοιραία θα μεταφραστεί και σε χρηματική αξία για τους επενδυτές της.
Στο αρχικό στάδιο δίνω έμφαση στην ομάδα και στην τεχνολογία και λιγότερο στα νούμερα. Με ενδιαφέρει μόνο να βεβαιωθώ ότι το επιχειρηματικό πλάνο έχει τη σωστή τάξη μεγέθους. Όσο προχωράει η εταιρεία, εστιάζω στη λεπτομέρεια και στις οικονομικές αποδόσεις, μάλλον από επαγγελματική διαστροφή λόγω προϋπηρεσίας σε χρηματο-οικονομικούς ρόλους.
Όποτε έχω κάνει επενδυτικά λάθη ήταν γιατί δεν κατέβαλα την απαιτούμενη προσπάθεια για να υποστηρίξω τις απόψεις μου με δεδομένα, δεν έκρινα σωστά τους ανθρώπους ή γιατί μπήκα σε έναν ανταγωνισμό που δεν έπρεπε. Στη Metavallon, οι καλύτερες επενδυτικές αποφάσεις που έχουμε πάρει ήταν αυτές για τις οποίες κάποιος από εμάς είχε τόση πίστη που τις υποστήριξε σε σημείο τσακωμού – οι χειρότερες, όσες ήμασταν και οι τρεις κάπως θετικοί αλλά κανείς ενθουσιασμένος.
Πριν από λίγο καιρό η Sequoia Capital, ένα από τα πιο σημαντικά funds στη Silicon Valley, σε επιστολή της στους ιδρυτές επιχειρήσεων επισήμανε την αβεβαιότητα των καιρών και επέστησε την προσοχή τους στα βασικά: κερδοφορία, προσαρμοστικότητα, καινοτομία. Ποιες είναι οι βασικές τάσεις που βλέπεις στο επενδυτικό κλίμα σήμερα;
Το 2023 ήταν μια δύσκολη χρονιά επενδυτικά. Σε επίπεδο ζήτησης επίσης η αβεβαιότητα παραμένει, ειδικά στην Ευρώπη, λόγω των υψηλών επιτοκίων και της γεωπολιτικής ανασφάλειας. Αυτό επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις, ιδιαίτερα σε επενδυτές πιο ώριμων επιχειρήσεων που είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις επιλογές και στις αποτιμήσεις τους. Εκεί υπάρχει διόρθωση σε σχέση με το 2021. Υπάρχει συσσώρευση αιτημάτων κι έτσι δεν είναι ξεκάθαρο πόσες scale ups θα μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν με υγιή τρόπο φέτος – είμαι όμως αρκετά αισιόδοξη για το 2025 και μετά.
Το τελευταίο 12μηνο, πολλές από τις εταιρείες του χαρτοφυλακίου μας χρειάστηκε να κάνουν αναπροσαρμογή του εμπορικού τους μοντέλου, αλλαγές στο προϊόν ή στην κατεύθυνση και αλλαγή της δομής κόστους για να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες της αγοράς. Όταν κάποια υπόθεση δεν υποστηρίζεται από την αγορά, χρειάζονται γρήγορες διορθωτικές κινήσεις. Όσες εταιρείες έδειξαν ευελιξία και αποφασιστικότητα βρίσκονται ήδη σε καλύτερο σημείο και είναι σημαντικά πιο ανταγωνιστικές.
Σε επίπεδο καινοτομίας, αν ο στόχος είναι να λύσουμε σημαντικά προβλήματα, αυτό απαιτεί σημαντικές επενδύσεις και σε υποδομές και hardware, στα οποία τα VC είναι πλέον πολύ πιο δεκτικά.
Τέλος, η όλη συζήτηση σχετικά με την κερδοφορία πάντα με ξεπερνά. Είναι ένα πράγμα να επενδύεις διαθέσιμα εξωτερικά κεφάλαια για να πας πιο γρήγορα, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να αγοράζεις μερίδιο αγοράς ή να χρηματοδοτείς συγκεκριμένες μονάδες της επιχείρησής σου, και εντελώς άλλο να μη βγάζει νόημα το βασικό επιχειρηματικό σου μοντέλο. Αν έχεις οποιαδήποτε επιχείρηση πρέπει εξ ορισμού να είναι κερδοφόρα, αλλιώς κλείνει.
Όλοι σήμερα μιλούν για την τεχνητή νοημοσύνη και την καινοτομία γύρω από αυτή. Πώς έχει επηρεάσει η τεχνητή νοημοσύνη τη διαδικασία λήψης των επενδυτικών σας αποφάσεων στη Metavallon και τι ρόλο βλέπεις να παίζει στο μέλλον της επιχειρηματικότητας;
Κάθε νέα ομάδα πλέον περιλαμβάνει στην παρουσίασή της πολλάκις τη λέξη AI. Έχουν περάσει ήδη 2 χρόνια από τότε που το Chat GPT βρίσκεται στη ζωή μας και νομίζω ότι το κλειδί είναι να μπορεί να χτίσει κανείς πάνω σε αυτό χρησιμοποιώντας επιπλέον γνώση ή/και δεδομένα που έχει σε συγκεκριμένο χώρο ή εφαρμογή.
Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα παραμένει η εξειδικευμένη αντίληψη για τη χρήση του και το στοίχημα είναι πώς μπορείς να δημιουργήσεις προστιθέμενη αξία, την οποία να αντιλαμβάνονται οι πελάτες και να είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν γι’ αυτή. Και βέβαια, πόσο γρήγορα θα εξελιχθεί στις επόμενες εκδόσεις, όπως και με οποιοδήποτε πυρήνα, είτε αυτός λέγεται πρώτη ύλη, είτε αισθητήρας, είτε τώρα ΑΙ.
Οι επιχειρηματίες θα πρέπει επίσης να δουν πώς μπορούν να εντάξουν νέες δυνατότητες για τη μείωση του κόστους, τη γρηγορότερη ανάπτυξη προϊόντων και την εξυπηρέτηση πελατών. Το τελευταίο με προβληματίζει γενικότερα.
Σήμερα, πολλές βασικές δουλειές δεν χρειάζονται. Όταν ξεκίνησα την καριέρα μου το 2001 έλεγα ότι ήμουν investment banker, στην πραγματικότητα απλώς έτρεχα μοντέλα, έκανα excel, παρουσιάσεις και γραφήματα. Αλλά έτσι μάθαινα και μάλιστα αμειβόμουν γι’ αυτό. Τώρα, πώς μαθαίνεις και εξελίσσεσαι ως επαγγελματίας και παράλληλα πληρώνεσαι;
Σύμφωνα με την έρευνα State of European Tech 2023 του Atomico, σε απόλυτους αριθμούς, startups με αποκλειστικά γυναικεία ιδρυτική ομάδα συγκέντρωσαν μόλις το 3% των επενδύσεων, ενώ το 82% εισέρρευσε σε επιχειρήσεις που έχουν ιδρυθεί αποκλειστικά από άνδρες. Τι χρειάζεται να γίνει προκειμένου να έχουμε περισσότερο ισορροπημένη εκπροσώπηση στις επενδύσεις;
Προσωπικά, θα ήθελα να βλέπω περισσότερες μικτές ιδρυτικές ομάδες, όχι αποκλειστικά γυναικών. Για να ενθαρρύνουμε περισσότερες γυναίκες να ενταχθούν σε επιχειρηματικά σχήματα χρειάζονται 3 πράγματα, όλα δύσκολα:
- Χρειαζόμαστε συστημική αλλαγή στον τρόπο εκπαίδευσης και κοινωνικής αντιμετώπισης των κοριτσιών. Ακόμα και σήμερα περιμένουμε από τα κορίτσια να είναι κυρίως ευχάριστες και υποστηρικτικές, η δική μας γενιά απέτυχε πλήρως να το αποβάλει. Θα πρέπει από νωρίς να βρούμε τρόπους να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή τους και τη διάθεση για ανάληψη ευθυνών και ρίσκου. Συζητάμε για τη συμμετοχή σε STEM, αλλά ουσιαστικά χρειαζόμαστε τη συμμετοχή στα πάντα: στον αθλητισμό, στη μουσική, σε διαγωνισμούς μαθηματικών αλλά και δημιουργικής γραφής, σε συνέδρια, σε κοινωνικές δράσεις στο σχολείο και στη γειτονιά. Παίρνοντας πρωτοβουλίες, βγαίνοντας από τη «ζώνη άνεσης», αναλαμβάνοντας ρίσκο και βέβαια κάνοντας λάθη, αποτυχάνοντας και ξαναπροσπαθώντας.
- Πιστεύω επίσης, και εδώ βρίσκομαι 180ο αντίθετα από ό,τι πριν από 1-2 χρόνια, πως πρέπει να σταματήσουμε να συζητάμε για «υποστήριξη» της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Δεν χρειαζόμαστε άλλες «γυναικείες» εκδηλώσεις, δεν θέλω να δίνουμε «εργαλεία» στις γυναίκες, mentoring, δίκτυα, εκπαίδευση για συμμετοχή σε ΔΣ κ.λπ. Ακούσια, καλλιεργείται αυτό που κουβαλάμε όλες μας, «προετοιμάσου λίγο καλύτερα, ακόμα δεν είσαι στο σημείο που πρέπει, και θα έρθει η σειρά σου». Επιπλέον, είναι σαν να έχουμε μπει σε ένα κλουβί και να τα λέμε μεταξύ μας ενόσω απέξω η αγορά προχωράει. Πρέπει να είμαστε μέσα σε αυτή, αναλαμβάνοντας δράση, δημιουργώντας.
- Τέλος, πρέπει να διοχετεύσουμε περισσότερα κεφάλαια ρίσκου σε μικτές ομάδες. Παρατηρώ, για παράδειγμα, ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες επικεντρώνονται στον χώρο της βιωσιμότητας και της υγείας, μπορούμε άμεσα να ενισχύσουμε τις επενδύσεις εκεί. Εάν δεν θέλουμε να περιμένουμε γενεαλογικές αλλαγές, θα πρέπει αναγκαστικά να γίνουν σοκάροντας το σύστημα. Αναφέρομαι και στις ποσοστώσεις. Οι βίαιες προσαρμογές έχουν πάντα το στοιχείο του ανεκπλήρωτου από την πλευρά του παραλήπτη, της γυναίκας δηλαδή, που μένει να αναρωτιέται «αν δεν ήμουνα μειονότητα, θα τα κατάφερνα μόνη μου, το αξίζω;». Ας το ξεπεράσουμε, όλες μας, κι ας δούμε πού θα βγει. Με στοχευμένα κεφάλαια και την εμφάνιση των πρώτων αποτελεσμάτων, θα μπορέσει γρήγορα να δημιουργηθεί ένας ενάρετος κύκλος.
Τι συμβουλές θα έδινες στους νέους επιχειρηματίες που αναζητούν επιχειρηματικά κεφάλαια;
Θα πρότεινα να επικεντρωθούν στο προϊόν και στους πελάτες τους και να ξεκινήσουν ακόμα και χωρίς κεφάλαια για όσο αντέχουν. Η χρηματοδότηση δεν είναι αυτοσκοπός. Όσο περισσότερο η τεχνολογία και η λύση τους έχει απήχηση και αποδοχή από την αγορά τόσο πιο εύκολες και αξιόπιστες θα είναι οι συζητήσεις τους με επενδυτές.
Οι μόνοι καλοί λόγοι να πάρεις εξωτερική χρηματοδότηση είναι γιατί έχεις βρει λύση σε ένα πραγματικό πρόβλημα και χρειάζεσαι επιπλέον χρήματα για να προσεγγίσεις περισσότερους πελάτες, ή γιατί τεχνολογικά αναπτύσσεις κάτι το οποίο βρίσκεται σε σημείο καμπής και χρειάζονται κεφάλαια μέχρι η τεχνολογία σου να γίνει επικρατέστερη.
Θα πρότεινα επίσης να είναι σαφείς για τους μακροπρόθεσμους στόχους ανάπτυξης της εταιρείας και τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και να δουν αν αυτές συνάδουν με το μοντέλο του VC, το οποίο μαζί με την ανάληψη ρίσκου στοχεύει στη δημιουργία σημαντικής υπεραξίας.
Όταν τελικά αναζητήσουν κεφάλαια από VC θα πρέπει να κάνουν έρευνα και να μάθουν για τους επενδυτές τους: τι ειδικότητα έχουν, σε ποιους τεχνολογικούς χώρους, τι δεξιότητες μπορούν να φέρουν στο τραπέζι, τι εμπειρία διαθέτουν στον χώρο τους, ποιες άλλες εταιρείες έχουν χρηματοδοτήσει, ποιοι είναι οι συνεπενδυτές τους, πώς έχουν σταθεί ως συνεργάτες – τόσο σε εταιρείες που έχουν πετύχει όσο και σε αυτές που έχουν αποτύχει.
Έχεις κάποια φράση, κάποιο motto που σε κινητοποιεί και σε εμπνέει;
1% inspiration, 99% perspiration (=1% έμπνευση, 99% μόχθος).
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Δάφνη Τσεβρένη | Ο Πολιτιστικός Τουρισμός Είναι Έργο σε Εξέλιξη
From Farm to Fork με Ξεναγό την Έφη Λαζαρίδου
Αμαλία Κωνσταντακοπούλου | Οι Στοχευμένες Ερωτήσεις Είναι η Δεξιότητα της Δεκαετίας
