Η δυναμική στην αγορά των ακινήτων τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας είναι εντυπωσιακή. Παράλληλα με την ανάπτυξη που ακολουθεί τα μονοπάτια του παρελθόντος, παρακολουθούμε, στο πλαίσιο αυτό, την πόλη γύρω μας να μεταμορφώνεται. Και μόνο αυτό το γεγονός αρκεί να αναδείξει τα τεκταινόμενα στο real estate ως πεδίο που ενδιαφέρει λίγο πολύ όλους μας.
Σε μια πόλη όπως η Αθήνα, όπου τα όρια ανοικοδόμησης είναι ασφυκτικά, η επαναξιοποίηση παλιών κτιρίων και η διαμόρφωσή τους σε σύγχρονους χώρους εργασίας και διαβίωσης είναι για την Hellenic Properties μια υπεύθυνη και βιώσιμη πρακτική. Για την εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητα, το σημαντικό είναι να δημιουργεί «προστιθέμενη αξία με τη σφαιρική έννοια, δηλαδή οικονομική αξία, αλλά και μακροπρόθεσμο θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στη χωροταξία και –εν τέλει– στην ποιότητα ζωής».
Επειδή «εκεί όπου άλλοι βλέπουν ένα παλιό κτίριο», εκείνοι βλέπουν «μια ιστορία που περιμένει να ειπωθεί». Επειδή γνωρίζουν ότι μέσα από τη δουλειά που κάνουν επηρεάζουν τη ζωή πολλών ανθρώπων για πολλές δεκαετίες. Επειδή οι επιλογές τους έχουν αισθητικό, λειτουργικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Επειδή πιστεύουν πως η πόλη οφείλει να σέβεται την ιστορία της και να την κληροδοτεί στους νεότερους. Επειδή θέλουν ως κρίκος μιας μεγάλης ιστορικής διαδρομής να κάνουν κάτι που αξίζει για τους χρήστες των κτιρίων, αλλά και για τη γειτονιά και την πόλη.
Για την πόλη που αλλάζει, αλλά και για ζητήματα που αφορούν τη ζωή όλων μας, όπως οι τάσεις στην αγορά του real estate και τα δύσκολα διλήμματα που συνοδεύουν μια επένδυση, εγκαινιάζουμε στην αθηΝΕΑ σε συνεργασία με τη Hellenic Properties μια νέα θεματική στήλη.
Μέσα από τη στήλη Value-Based Real Estate φιλοδοξούμε να ανοίξουμε έναν ευρύτερο διάλογο, που ξεκινά σήμερα με μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση που μας εισάγει στον ζωτικής σημασίας αυτό χώρο. Ο Ερρίκος Αρώνες, CEO της Hellenic Properties, μας μιλάει, εκτός των άλλων, για τη φιλοσοφία και το όραμα της εταιρείας, αλλά και για τις πρακτικές της με γνώμονα την κοινή λογική, αυτή που μας αφορά όλους.
Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια για την εταιρεία Hellenic Properties;
Η Hellenic Properties είναι εταιρεία επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία, που στοχεύει σε ευκαιρίες υπεραξίας στον τομέα της ανάπτυξης ακινήτων στην Ελλάδα.
Πώς διαφοροποιείται στην αγορά;
Αν και επενδύουμε σε όλων των ειδών τα ακίνητα (γραφεία, ξενοδοχεία, κατοικίες, logistics), εξειδικευόμαστε πλέον και σε αυτό που ονομάζουμε repurposing, δηλαδή στο να αγοράζουμε παλιά και κενά υφιστάμενα κτίρια και να τα μετατρέπουμε σε purpose-built, σύγχρονους χώρους εργασίας και διαβίωσης.
Φανταστείτε ένα κτίριο στη γειτονιά σας που έχει εδώ και χρόνια εγκαταλειφθεί – όλοι έχουμε ένα υπόψη μας. Είναι άδειο, σκοτεινό, βρόμικο, η όψη του μαραζώνει από το πέρασμα του χρόνου, αλλά και εξαιτίας της έκθεσής του στα καιρικά φαινόμενα. Σε αυτά τα κτίρια στοχεύουμε, επειδή θεωρούμε ότι το να μην προσθέτουμε τετραγωνικά σε μια αγορά που έχει ήδη πάρα πολλά παλιά και άδεια είναι από μόνο του υπεύθυνη και βιώσιμη πρακτική, με την κοινή λογική και όχι τη «μαρκετίστικη».
«Εκεί όπου άλλοι βλέπουν ένα παλιό κτίριο, εμείς βλέπουμε μια ιστορία που περιμένει να ειπωθεί».
Ποια η πορεία αλλά και ποια η φιλοσοφία της Hellenic Properties;
Για μια τόσο πολύπλοκη και βαριά δουλειά, έχουμε πολύ ρομαντική προσέγγιση. Εκεί όπου άλλοι βλέπουν ένα παλιό κτίριο, εμείς βλέπουμε μια ιστορία που περιμένει να ειπωθεί. Ξεκινά με μια γενική ιδέα, ένα συναίσθημα. Και στο τέλος της διαδρομής, υπάρχει ένα πλήρως ανακαινισμένο, αναβαθμισμένο, σύγχρονων προδιαγραφών κτίριο, που καλύπτει ένα μεγάλο κενό, έχει νέα ζωή και προορισμό.
Αυτό μας επιτρέπει να δημιουργούμε προστιθέμενη αξία με τη σφαιρική έννοια, δηλαδή οικονομική αξία, αλλά και μακροπρόθεσμο θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στη χωροταξία και –εν τέλει– στην ποιότητα ζωής. Όλα αυτά μέσω του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, της σύγχρονης τεχνολογίας κατασκευής και μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων που υποστηρίζουν κάθε βήμα μας.
«Προσπαθούμε να έχουμε το μυαλό μιας εταιρείας 100 ετών και την ψυχή μίας startup».
Από το 2019 έχουμε επενδύσει σε 9 έργα συνολικής ακαθάριστης τελικής αξίας 65 εκατομμυρίων ευρώ και η απήχηση την οποία έχουν τα ακίνητα που παραδίδουμε μας έχει εκπλήξει. Είμαστε πολύ χαρούμενοι από τα αποτελέσματα που έχουμε πετύχει για τους επενδυτές μας.
Πώς παντρεύει η Hellenic Properties την ιστορία που έχει στον χώρο με τις τάσεις του μέλλοντος;
Προσπαθούμε να έχουμε το μυαλό μιας εταιρείας 100 ετών και την ψυχή μίας startup.
Η δουλειά μας, αν και δεν φαίνεται ίσως, είναι δύσκολη. Είναι δύσκολο να γίνει σωστά. Ο λόγος είναι ότι, μέσα από τις επιλογές που κάνουμε, επηρεάζουμε τη ζωή κάποιων άλλων για τα επόμενα 50 χρόνια. Και αυτό συνοδεύεται με ευθύνη.
Γιατί θεωρείτε σημαντική την ενημέρωση ενός ευρύτερου κοινού σχετικά με τον χώρο των ακινήτων; Τι θα περιλαμβάνει η νέα στήλη «Value-Based Real Estate» που ξεκινάει στο newsletter και το site της αθηΝΕΑς; Τι επιδιώκετε μέσα από αυτή τη συνεργασία;
Ο χώρος των ακινήτων είναι σήμερα ένας από τους δυναμικότερα αναπτυσσόμενους διεθνώς. Το ίδιο συμβαίνει και στη χώρα μας. Έπειτα από παρατεταμένη περίοδο σχετικής αδράνειας, τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μια εντυπωσιακή αναθέρμανση της αγοράς, που οδηγείται από το ενδιαφέρον των επενδυτών για ακίνητα που έχουν τις προϋποθέσεις απόδοσης υπεραξίας. Τέτοια είναι τα ξενοδοχεία, τα κτίρια γραφείων και κατοικιών, σε περιοχές που είτε αποτελούν σταθερό πόλο έλξης υψηλών εισοδημάτων είτε αναβαθμίζονται και αποκτούν νέα ταυτότητα και δυναμική.
Υπό το πρίσμα αυτό, η αγορά ακινήτων ενδιαφέρει σήμερα λίγο πολύ όλους, σε όποια πλευρά του τραπεζιού και αν κάθονται. Μέσα από τη νέα στήλη θέλουμε να αναδείξουμε ισχυρές τάσεις του real estate και να απαντήσουμε σε εύλογα ερωτήματα που μπορεί να έχει όποιος αναζητά ή βλέπει στον συγκεκριμένο χώρο επενδυτικές ευκαιρίες.
«Έχω εισπράξει μεγάλη δόση ενημέρωσης, πληροφορίας και ψυχαγωγίας μέσα από την αθηΝΕΑ».
Γιατί με την αθηΝΕΑ;
Πριν από έξι χρόνια βρισκόμουν σε ένα δικηγορικό γραφείο για μια αγοραπωλησία – η οποία τελικά δεν προχώρησε κιόλας! Η δικηγόρος που μας εκπροσωπούσε, με αφορμή μια συζήτηση περί «βραδινής εξόδου», ανέφερε ότι θα πήγαινε σε μια παράσταση για την οποία είχε διαβάσει στην αθηΝΕΑ. Δεν είχα ξανακούσει για την αθηΝΕΑ και η ίδια, ενθουσιασμένη, μου έκανε αμέσως εγγραφή «γιατί ήξερε». Έκτοτε έχω εισπράξει μεγάλη δόση ενημέρωσης, πληροφορίας και ψυχαγωγίας μέσα από την αθηΝΕΑ. Αφενός, λοιπόν, αυτός είναι ο τρόπος μου να δώσω κάτι πίσω στο community και, αφετέρου, αν το community είναι αυτό που υποψιάζομαι, έχει πολύ ενδιαφέρον για το real estate και πιθανώς του λείπει αυτή η στήλη (αν και δεν το ξέρει ακόμα).
«Πιστεύουμε στην επαναχρησιμοποίηση του υπάρχοντος οικοδομικού χώρου αντί της προσθήκης τετραγωνικών μέτρων […]. Δίνουμε μεγάλη έμφαση στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, για να προσθέσουμε αξία στα έργα μας […] θέλουμε να έχουμε θετικό αντίκτυπο στις κοινότητες των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται μέσα και γύρω από αυτά».
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές τάσεις που πιστεύετε ότι θα έχει ενδιαφέρον να προσεγγιστούν μέσα από τη σειρά των άρθρων στην αθηΝΕΑ για το real estate;
Θέματα όπως το πώς μπορεί κανείς να επωφεληθεί από τις τάσεις στην αγορά του real estate, πώς ο πληθωρισμός επηρεάζει τις αξίες στα ακίνητα, ή η ατέλειωτη συζήτηση του «να αγοράσω ή να νοικιάσω;», είναι εκείνα με τα οποία θα ξεκινήσουμε, με ζητούμενο αφενός την ανάδειξη ισχυρών τάσεων και αφετέρου τη συμμετοχή σε έναν ευρύτερο δημόσιο διάλογο γύρω από την αγορά ακινήτων.
Επιγραμματικά, ποιες προκλήσεις και ποιες ευκαιρίες εντοπίζετε στην ελληνική αγορά ακινήτων;
Σε γενικές γραμμές, οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την απότομη άνοδο των επιτοκίων, την επιθετική αύξηση του κατασκευαστικού κόστους και την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά.
«Η δυνατότητα να εργαζόμαστε από οπουδήποτε δημιουργεί νέες προοπτικές στην αγορά ακινήτων».
Η ευκαιρία είναι ότι, παρά την επιθετική άνοδο της τελευταίας τριετίας σε επίπεδο τιμών, είμαστε ακόμα 30% κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα και η Αθήνα παραμένει η φθηνότερη ανά τετραγωνικό ευρωπαϊκή πρωτεύουσα κατά μέσο όρο. Γι’ αυτό οι επενδυτές συνεχίζουν να βλέπουν την ελληνική αγορά ακινήτων ως ευκαιρία.
Σήμερα, το χαρτοφυλάκιο της Hellenic Properties περιλαμβάνει κυρίως κτίρια γραφείων, δεδομένου ότι είχαμε διαβλέψει την έλλειψη ανακαινισμένων χώρων αυτής της κατηγορίας, ήδη από το 2018, και ήταν μια ευκαιρία που εκμεταλλευτήκαμε αρκετά καλά. Πλέον, ενώ τα κτίρια γραφείων συνεχίζουν να προσφέρονται για επενδύσεις, μας ενδιαφέρουν επίσης οικιστικά ακίνητα. Οπότε, έχουμε ήδη ξεκινήσει μια σειρά επενδύσεων στην ανάπτυξη κατοικιών. Είναι ένας τομέας που εκτιμούμε ότι αποκτά δυναμική, καθώς προβλέπουμε αρκετά σημαντική μετακίνηση πληθυσμού προς το πιο ζεστό κλίμα του ευρωπαϊκού Νότου. Η δυνατότητα να εργαζόμαστε από οπουδήποτε δημιουργεί νέες προοπτικές στην αγορά ακινήτων.
Πέρα από τον σκοπό ανάπτυξης της ίδιας της εταιρείας, μπορεί η λειτουργία μιας εταιρείας επενδύσεων σε ακίνητα να έχει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία και –αν ναι– με ποιον τρόπο;
Η ανάπτυξη ακινήτων είναι μια εκ φύσεως επιβαρυντική και επίπονη διαδικασία. Αφαιρούμε κομμάτια γης, ρίχνουμε αμέτρητα κυβικά μπετόν, παραγγέλνουμε και ταξιδεύουν δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα αμέτρητα κομμάτια υλικών και εξοπλισμού, τα οποία εγκαθίστανται σε εργοταξιακές συνθήκες. Στο τέλος της, όμως, αν είμαστε καλοί και σωστοί επαγγελματίες, το κτίριο θα πάρει ζωή και θα δώσει κάτι χρήσιμο και όμορφο γύρω του. Μέσα του θα αυξηθεί η παραγωγικότητα και η ευεξία των ανθρώπων, έξω θα μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και ο αντίκτυπος της λειτουργίας του. Σαφώς και υπάρχει αντίκτυπος στην κοινωνία, λοιπόν. Μεγάλος μάλιστα, και για μεγάλο διάστημα.
Κάθε developer έχει δύο επιλογές: μπορεί να δει τη δουλειά του ως –ας το πούμε– «κατασκευαστής», με την παλιά έννοια του όρου – δώσε οικόπεδο, χτίζω copy/paste, πουλάω και πάω στο επόμενο. Ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε. Η άλλη επιλογή είναι να κάνει την ίδια δουλειά, έχοντας αυξημένη ευαισθησία για την επίπτωση που έχει αυτό που κάνει στο δομημένο περιβάλλον αισθητικά, λειτουργικά και περιβαλλοντικά, για τα επόμενα 100 χρόνια.
Ουσιαστικά, πρόκειται για το αέναο ερώτημα του «short term profit Vs. long term equity». Φτιάχνω κάτι φτηνό που χαλάει ή κάτι ακριβότερο που δουλεύει; Αν και η ελληνική κουλτούρα συμβαδίζει περισσότερο με το πρώτο, στην αγορά του real estate είμαστε –θα έλεγα– τυχεροί γιατί έχουμε εξαιρετικές νέες εταιρείες στον κλάδο, όπως οι Dimand, Lamda, Temes και άλλες, οι οποίες μας δείχνουν τον δρόμο πώς να κάνουμε το δεύτερο.
Εμείς, ως Hellenic Properties, προσπαθούμε να εφαρμόσουμε τις ίδιες πρακτικές σε έργα μεσαίου μεγέθους, τα οποία αποτελούν και το 95% του στοκ ακινήτων στην Ελλάδα, άρα η επιτυχία του business model μας είναι κρίσιμης σημασίας.
Πιστεύουμε στην επαναχρησιμοποίηση του υπάρχοντος οικοδομικού χώρου αντί της προσθήκης τετραγωνικών μέτρων, σε μια αγορά που είναι ήδη επιβαρυμένη με πολύ υψηλό απόθεμα παλιών κτιρίων. Δίνουμε μεγάλη έμφαση στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, για να προσθέσουμε αξία στα έργα μας. Ταυτόχρονα, θέλουμε να έχουμε θετικό αντίκτυπο στις κοινότητες των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται μέσα και γύρω από αυτά.
Αντί, λοιπόν, να μιλάμε συνεχώς για νέες κτιριακές κατασκευές, οι οποίες προσθέτουν τετραγωνικά συνήθως σε ένα ήδη επιβαρυμένο κατασκευαστικά αστικό περιβάλλον, ζούμε σε μία εποχή που πρέπει να ασχοληθούμε πιο ενεργά με την ανανέωση-ανακαίνιση υφιστάμενων κτιρίων.
Τελικά, τι είναι αυτό που κάνει συναρπαστικό τον χώρο των ακινήτων;
Στην αγορά μας, συχνά ο κόσμος εντυπωσιάζεται από το μέγεθος. Το μέγεθος των κτιρίων ή το μέγεθος των επενδύσεων. Αλλά το μέγεθος δεν είναι το μόνο που έχει σημασία. Πρωτεύουσα σημασία σήμερα έχει η ποιότητα. Σημασία έχει η αισθητική. Σημασία έχει η λειτουργικότητα.
Το συναρπαστικό για μένα είναι να βλέπω τους ανθρώπους να ζουν και να εργάζονται μέσα στα κτίριά μας. Να περπατάμε με τα παιδιά μας μέσα σε αυτά και να τους εξηγώ γιατί διαλέξαμε το καθετί, γιατί σχεδιάσαμε έτσι, γιατί κατασκευάσαμε αλλιώς, και να σκέφτομαι πως ακόμα και όταν εγώ θα είμαι long gone, αυτά ακόμα θα μπορούν να περπατούν μέσα στα κτίρια που αφήνουμε πίσω μας και να λένε στα δικά τους παιδιά πώς σκεπτόμασταν πριν 50 χρόνια.
Συναρπαστική είναι η πολυπλοκότητα, συναρπαστικές είναι και οι αλληλεπιδράσεις. Το γεγονός ότι είμαστε κρίκοι σε μια μεγάλη αλυσίδα ιστορίας και μας δίνεται η ευκαιρία να κάνουμε κάτι καλό και σωστό για τους χρήστες, τη γειτονιά, την πόλη και την πατρίδα μας. Κάτι που να αξίζει τον κόπο!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η Αρχιτεκτονική στη Μάχη Κατά της Κλιματικής Αλλαγής
Νευροαρχιτεκτονική: Όταν η Νευροεπιστήμη Συνάντησε την Αρχιτεκτονική
